Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Tarih Bölümü Emekli Öğretim Üyesi Dr. Cezmi Karasu, emekliliğe ayrılmasıyla birlikte gezdiği gördüğü yerleri tarihi bilgileriyle harmanlayarak 2020 Mart ayı itibariyle Youtube üzerinden içerik yayınlamaya başladı. Dr. Karasu, ‘alan çalışmalarıyla olayları kendi coğrafyasından anlamanın ve anlatmanın her zaman daha faydalı olduğunu’ belirtmiş ve kanalındaki içeriklerini bu eksen üzerine kurmuştur. Dr. Karasu, Türkiye’nin hatta dünyanın pek çok farklı coğrafyasına izleyenleri götürüp alışılmışın dışında bilgilerle kendine hayran bırakmaktadır. Tarihi gerçekleriyle her dönem aydınlanmayı bekleyen Eskişehir, ‘Cezmi Karasu ile Yerinde Tarih’ kanalının birçok bölümünde yer edinmiştir.
Görsel 1 : Seyyid Battal Gazi Külliyesi, Eskişehir
Seyyit Battal Gazi Türbesi’nin anlatıldığı bölümde; Dr. Cezmi Karasu türbenin bulunduğu külliyenin Roma, Bizans, Selçuklu ve Osmanlı döneminden izler taşıdığını belirtmektedir. İçerikte; tarihi ve mimari bilgilerin yanı sıra rivayetler bakımından da ele alınan külliye, devşirme malzemelerin yapıdaki yerlerinin belirtilmesiyle devam etmektedir. Ayrıca Dr. Karasu, türbenin yapımına dair Ümmühan Hatun’un rüyasını ve külliyedeki caminin minaresindeki şerefe kapısının geleneğin dışında kıble yönünde yapılmamasının nedeni ile rivayetini anlatmaktadır. Evliya Çelebi’den ve diğer seyyahların türbeye dair kayıtlarını aktaran Karasu’nun anlatımları kuş bakışı çekimlerle renklenmektedir.
Görsel 2 : Enveriye İstasyonu, Eskişehir
Cezmi Karasu, Şimendifer başlıklı bölümde; TÜRASAŞ Devrim Arabaları Müzesi’ndeki demiryolu yapımında kullanılan aletlerin bulunduğu kısımdan izleyenlere seslenmektedir. Demir yolunun doğuşundan ve insanlık tarihine etkilerinden bahsedilmektedir. Osmanlı Devleti’nin ilk demir yolu hattı Köstence-Boğazköy hattının yanı sıra demir yollarının kurucu ismi Behiç Erkin’in demir yolu ve Eskişehir’e katkıları hakkında bilgi verilmektedir. Dr. Karasu, bölümde Behiç Bey’in mezarının neden Eskişehir’de demir yolları ile çevrili bir müselleste yer aldığını açıklamıştır.
Görsel 3 : TÜRASAŞ Devrim Arabaları Müzesi, Eskişehir
Cer Atölyelerinin anlatıldığı bölümde; demir yollarının Türkiye’ye gelmesiyle beraber demir yollarının üzerinde çeken ve çekilen araçların -cer ve yol araçlarının- tamiratı ile bakımı için bir atölyeye ihtiyaç duyulduğu anlatılmıştır. Tabii ki bu atölye demir yollarının kesiştiği Eskişehir’de kurulmuştur. Dr. Karasu, atölyenin tarihinin yanı sıra lokomotiflerin yapımı hakkında da bilgi vermektedir. Bölümde ayrıca Cer Atölyesi’nin fabrikaya dönüşmesiyle Eskişehir’in bazı ilkleri yaşamasına etkilerinden de bahsedilmektedir; ilk hastane, ilk eczane, ilk lojman fikri, şehirdeki hanlardan otellere geçiş bunlardan bazılarıdır. Cezmi Karasu, bu bölümde kendisinin de mezun olduğu Çırak Okulu’nun Eskişehir’e kattığı değerleri anlatmaktadır.
Görsel 4 : TÜRASAŞ Devrim Arabaları Müzesi, Eskişehir
Dr. Cezmi Karasu, Devrim adlı bölümde; Türk otomobil tarihinin miladı sayılan Devrim’in şoför koltuğundan izleyicilere seslenmektedir. TÜRASAŞ Devrim Arabaları Müzesi’nin genel konsept tasarım-uygulamacısı olan Cezmi Karasu, müzenin yapım hikayesinin yanı sıra Devrim’e dair bazı önemli sırları gün yüzüne çıkarmaktadır. Arabanın yapımı tamamen ‘meydan okumalar tarihi’dir. İlk yerli otomobil Devrim’in son güne kadar fabrikada gizli proje olarak yapıldığı belirtilmektedir. Devrim projesinde çalışan işçi ve mühendislerle yapılan röportajlardan edinilen bilgiler ile şahsi arşivlerden çıkarılan bilgiler doğrultusunda bölüm devam etmektedir. Otomobilin plakasında ne için ‘Tecrübe’ yazdığı ve müzeyi gezmeye gelenleri ne gibi sürprizlerin beklediği bölümde yerini alan konulardandır.
Görsel 5 : Yeşil Efendi Konağı, Eskişehir
Atatürk’ün Eskişehir’e İlk Gelişi adlı bölümde; Dr. Karasu, Atatürk’ün Eskişehir’e geldiğinde kaldığı yerde -Yeşil Efendi Konağı’nda- kameralar karşısına geçmiştir. Mustafa Kemal Atatürk, İstanbul’dan sonra en çok Eskişehir iline gelmiştir, bundandır ki birçok şehirde ‘Atatürk’ün Şehre Gelişi’ kutlanırken Eskişehir’de ‘Atatürk’ün Eskişehir’e İlk Gelişi’ kutlanır. Atatürk, için Eskişehir ayrı bir öneme sahiptir. Atatürk’ün arzu ettiği nüfus yapısı Eskişehir’de bulunmaktadır, bu sebeple şehirde görüş alışverişlerinde bulunduğu birçok yönetici mevcuttur. Eskişehir önce İngilizlerin daha sonra Yunanların işgaline uğramıştır. Bu ikinci işgal Atatürk’ü derinden üzmüş olmalı ki Cumhuriyet kurulduktan sonra da Eskişehir’i gözünün önünden ayırmamıştır. Eskişehir ise Atatürk’e vefasını, her fırsatta Türkiye Cumhuriyeti’nin değerlerine gösterdiği bağlılıkla ödemiştir.
Görsel 6 : Kırım Sürgünü Anıtı, Eskişehir
Dr. Cezmi Karasu, Kırım Tatar gençlerinin (caşların) sık sık dile getirdiği ‘Anlamyan Ama Konuşamayman’ yani ‘anlıyorum ama konuşamıyorum’ ifadesinden yola çıkarak Youtube kanalı üzerinden Tatarca konuşmalara başlamıştır. Bu tema altında 18 Mayıs 1944 Kırım Sürgünü’nün yıl dönümü sebebiyle bir bölümde izleyicilere Eskişehir Sürgün Anıtı’ndan seslenmektedir. Dr. Karasu, bölümde Tatarca konuşmakta ve sürgünün acımasız tarihini anlatmaktadır. Ayrıca insanlık tarihinin en acı günlerinden olan 18 Mayıs Kırım Sürgünü’nün; gençlere bütün gerçekliğiyle anlatılmasının önemli olduğunu, ancak o zaman Vatan Kırım’ın günümüzde devam eden Rus işgalinin temelinin daha iyi anlaşılacağına değinmektedir.
Görsel 7 : Sivrihisar, Eskişehir
‘Bir Şehrin Hikayesi’ teması altında Eskişehir’in en büyük kazası olan Sivrihisar bölümünde; kazanın tarihi geçmişi hakkında bilgi verilmektedir. Günümüzde turistlerin dikkatini fazlasıyla çeken Sivrihisar; II. Abdülhamid döneminde yapılmış saat kulesine, tarihi evlere ve muhtemelen Türkiye’nin en büyük Ermeni Kilisesi’ne ev sahipliği yapmaktadır. Selçuklular döneminde yapılan Sivrihisar Ulu Cami, Türkiye’de bulunan ahşap direkli camilerin en güzel örneklerindendir. Sivrihisar’da ayrıca heykel sanatçımız Metin Yurdanur tarafından yapılan Açık Hava Heykel Müzesi bulunmaktadır. Dr. Karasu bölümde Nasreddin Hoca’nın yanı sıra Nasreddin Hoca’nın kızının mezarı hakkında da bilgi vermektedir.
Dr. Cezmi Karasu ile Yerinde Tarih, Youtube kanalında genel bölümlerle beraber bazı temalar üzerinden de içerikler oluşturmuştur. ‘Benim Nehirlerim’ teması altında; dünyanın pek çok farklı yerindeki nehirlerin hikayesi, ‘Osmanlı Öyküsü’ teması altında; Osmanlı Devleti’nin tarihi, ‘Bir Şehir Hikayesi’ teması altında; şehircilik tarihine dair bilgiler aktarılmaktadır. Hatta Cezmi Karasu’nun Tatar yemeği olan göbete tarifi verdiği bir içerik bile bulunmaktadır. İçeriklerin çekimi ve montajı ise video içeriği üreticisi Okan Alp Tüfekçi tarafından yapılmaktadır. Eskişehir’in tarihini yerinde dinlemek isteyenlerden de öte tarihe, kültüre ve mimariye ilgisi olan herkesi aşağıdaki karekodu okutmaya davet ediyoruz.
