Hayvancılık sektörü ülke genelinde yayılan salgın hastalıklar nedeniyle oldukça zorlu bir süreçten geçiyor. Üreticilerin yaşadığı hastalık kaynaklı kayıplar sebebiyle kesime gidecek hayvan sayısı her geçen gün azalmaya devam ediyor. Piyasada oluşan arz açığı ise etiket fiyatlarına yukarı yönlü bir baskı olarak yansımaktadır. Uzmanlar mevcut tablonun kırmızı et fiyatlarında sert yükselişleri tetikleyeceği konusunda uyarılarını sıklaştırdı. Vatandaşların sofrasına gelen temel gıda maddesinde yaşanan krizin boyutları giderek derinleşiyor.
Salgın Hastalığın Üretime Yansıyan Ağır Bilançosu
Tüm Süt, Et ve Damızlık Sığır Yetiştiricileri Derneği (TÜSEDAD) tarafından paylaşılan veriler mevcut durumun ciddiyetini açıkça ortaya koyuyor. Türkiye genelinde etkili olan şap hastalığı hayvancılıkta ciddi zararlara yol açtı. Sektör yetkilileri, hayvancılık alanında yaşanan sıkıntının sadece şimdiki zamanı değil, önümüzdeki birkaç yılı da etkilemesi beklenen bir süreç olduğuna dikkat çekiyor. Salgın kaynaklı sorunlar sebebiyle besi hayvanlarında yaklaşık yüzde 30 oranında bir kayıp öngörülüyor. Süt sığırlarında ise söz konusu kaybın yüzde 20 seviyelerinde gerçekleşeceği tahmin edilmektedir. İşletmelerde görülen verim düşüklüğü ve hayvan ölümleri üretimin sürdürülebilirliğini tehdit ediyor. Yetiştiriciler, eldeki stokların erimesiyle birlikte geleceğe dair planlama yapmakta zorlanıyor. Hastalığın yayılım hızı kontrol altına alınmaya çalışılsa da ekonomik hasar büyüyor. Sektör temsilcileri yaşanan tahribatın etkilerinin uzun süre silinemeyeceğini vurguluyor.
Karkas Et Fiyatlarında Durdurulamaz Yükseliş
Çiftliklerde yaşanan kesimler sonrası ülkede önemli ölçüde dana sıkıntısı baş gösterdi. Arz tarafında meydana gelen daralma, geçtiğimiz ay itibarıyla yükselişe geçen kırmızı et fiyatlarının artışını hızlandırdı. Maliyet artışları ve hayvan yokluğu dana karkas kesim fiyatları üzerinde baskı oluşturuyor. Eylül ayına kıyasla 125 liraya varan artışlarla fiyatlar 600 lira seviyesine yaklaşırken, tüketiciye ulaşan son ürün de zamlanıyor. Kasaplarda kıyma ve kuşbaşı fiyatları da alım gücünü zorlamaya başladı. Piyasada oluşan yeni dengeler hem üreticiyi hem de tüketiciyi mağdur ediyor. Tedarik zincirinde yaşanan aksamalar fiyat istikrarının bozulmasına neden oluyor. Etiketlerin neredeyse günlük olarak değişmesi piyasadaki belirsizliği körüklüyor.
Bursa Bölgesinde Belirlenen Yeni Tarifeler
Sektörün nabzının attığı bölgelerden biri olan Bursa İli Damızlık Sığır Yetiştiricileri Birliği, 13 Aralık tarihli yeni kesim fiyatlarını duyurdu. Birlik yönetimi tarafından 14 Kasım’da açıklanan önceki tarifeye kıyasla rakamların yukarı çekildiği görülüyor. Yapılan güncellemeyle 400 kilogram ve üzerindeki holstein cinsi danaların karkas kesim ücretleri 80 lira artarak 460 liradan 540 liraya çıktı. Holstein cinsi danalarda tüm ağırlık gruplarında benzer artışlar görüldü. Yayınlanan listeye göre kesim ücretleri; 250 kilogram ve altı hayvanlarda 440 liraya yükseltildi. Ağırlığı 251-350 kilogram arasındakilerde rakam 500 liraya çıkarken, 351-400 kilogram aralığında olanlarda ise 520 liraya yükseldi. Üreticiler artan yem ve bakım maliyetlerini karşılamakta güçlük çekiyor. Fiyatlardaki artışın üreticiyi ne kadar rahatlatacağı ise belirsizliğini koruyor. Kesimhanelerde belirlenen tarife, perakende satış noktalarını da doğrudan etkiliyor.
Alternatif Irklar ve Sektör Temsilcisinin Açıklamaları
Holstein dışındaki dana ırklarında ise artış 85 lira olarak kaydedildi. Bahsi geçen grupta kesim fiyatları, 250 kilogram ve altındaki hayvanlardan 400 kilogram ve üzerindekilere kadar 475 lira ile 575 lira arasında değişmeye başladı. Farklı ırklardaki fiyatlandırma politikası da genel artış trendini takip ediyor. Piyasada yaşanan tıkanıklığı değerlendiren Bursa Damızlık Sığır Yetiştiricileri Birliği Yönetim Kurulu Üyesi Bülent Tunca, arz eksikliğine dikkat çekti. Tunca, yaşanan sürecin fiyatlara doğrudan yansıdığını belirterek şu ifadeleri kullandı: "Hayvan yokluğundan fiyatlar yükseliyor. Hayvanlar şaptan kesime gidince piyasaya arz fazla oldu ve kırmızı et fiyatları bir süre stabil kaldı. Şimdi hayvan dışardan geliyor. Yeterli hayvan gelmeyince ve yerli hayvan talebi karşılayacak ölçüde olmayınca kırmızı et fiyatları yükselişe geçti." Yetkilinin açıklamaları ithalatın da sorunu tam olarak çözemediğini gösteriyor. Yerli üretimin desteklenmesi gerektiği gerçeği bir kez daha gün yüzüne çıkıyor.
