Türkiye'deki sosyal güvenlik mevzuatında yapılan kapsamlı değişiklikler, emeklilik sistemini baştan aşağı yeniden şekillendiriyor. Milyonlarca mevcut ve gelecekteki çalışanı doğrudan ilgilendiren düzenlemeler, emeklilik planlamasının önemini hiç olmadığı kadar artırmış durumda. Artık vatandaşların kulaktan dolma bilgilerle hareket etme lüksü kalmadı; zira kişisel sigorta başlangıç tarihi ve prim ödeme gün sayısı gibi detaylar, emeklilik hakkının kazanılmasında kilit rol oynuyor. Uzmanlar, yeni dönemin kurallarını bilmeden yapılan planların ciddi mağduriyetler yaratabileceği konusunda uyarıyor. Her bireyin kendi çalışma geçmişine özel bir yol haritası çizmesi gerektiği vurgulanıyor.
Tek Bir Günlük Gecikmenin Faturası: 17 Yıl
Emeklilik planlamasındaki en küçük ihmallerin dahi gelecekte ne denli büyük sonuçlar doğurabileceği, somut örneklerle ortaya konuyor. Konunun en yetkin isimlerinden biri olan SGK Başmüfettişi İsa Karakaş, yaptığı değerlendirmelerle durumun ciddiyetine dikkat çekiyor. Karakaş, özellikle yakın zamanda yaşananları hatırlatarak önemli bir noktaya parmak basıyor. Kendisi, Türkiye Gazetesi’ndeki köşe yazısında yer alan analizinde konuya dair çarpıcı bir tespitte bulunuyor. Başmüfettiş Karakaş, “EYT sürecinde milyonlarca kişi sadece bir gün geç sigortalı olduğu için 17 yıl daha geç emekli oldu. Emeklilikte erken planlama, hayatın en büyük sigortasıdır” sözleriyle, zamanlamanın kritik önemini gözler önüne seriyor. Gerçekleşen düzenlemeler, sigorta girişinin bir gün bile erken yapılmasının, gelecekte yıllar kazandırabileceğini kanıtlıyor. Bu nedenle, özellikle iş hayatına yeni atılan gençlerin ilk günden itibaren süreci bilinçli yönetmesi tavsiye ediliyor.
Emekliliği Belirleyen Dört Altın Kural
Yeni sistemin karmaşık gibi görünen yapısı, aslında dört temel ilke üzerine kurulu. İsa Karakaş, emeklilik hakkının belirlenmesinde geçerli olan dört temel faktörün altını çiziyor. İlk ve en önemli kriter, yaş sınırıdır; yasaların belirlediği asgari yaşa ulaşmadan emekli olmak mümkün görünmüyor. İkinci olarak, ödenen prim gün sayısı geliyor; ne kadar fazla prim ödenirse emeklilik şartlarının o kadar avantajlı hale geldiği belirtiliyor. Üçüncü temel unsur ise sigortalılık süresidir; sisteme ne kadar erken dahil olunursa, o kadar kazançlı çıkıldığı ifade ediliyor. Son olarak, sigortalının çalışma hayatı boyunca elde ettiği kazançlar, yani maaşı, doğrudan emekli aylığının miktarını belirliyor. Yüksek kazanç üzerinden bildirilen primler, daha yüksek bir emekli aylığı anlamına geliyor. Vatandaşların emeklilik hesaplamalarını yaparken sözü edilen dört unsuru da dikkate alması gerekiyor.
Yeni Nesil İçin 65 Yaş Sınırı
Sosyal güvenlik reformunun en dikkat çekici yönlerinden biri de emeklilik yaşının kademeli olarak yükseltilmesi oldu. Özellikle genç çalışanlar için emeklilik yaşı kademeli bir artışla 65’e kadar çıkıyor. Sistemde milat olarak kabul edilen tarih ise 30 Nisan 2008. Belirtilen tarihten önce sigorta girişi olanlar, mevcut haklarını büyük ölçüde korurken, o tarihten sonra ilk kez iş hayatına atılanlar için tamamen farklı bir dönem başladı. Örneğin, 2015’te sigorta girişi yapan bir çalışan, primini 2035’te tamamlarsa 58 yaşında emekli olabilecek. Ancak aynı çalışan, prim gün sayısını ancak 2048’de tamamlayabilirse, emeklilik yaşı 65 olacak. Aynı şekilde, 2024 yılında kendi işini kuran bir esnafın da yeni mevzuata göre 65 yaşından önce emekli olması artık mümkün değil. Dünyadaki pek çok ülke gibi Türkiye de sosyal güvenlik sisteminin sürdürülebilirliğini sağlamak amacıyla yaş sınırlarını ileriye taşıyor.
Ezberler Bozuluyor: Bilinen Yöntemler Geçersiz
Yeni düzenlemeler, toplumda yaygın olarak bilinen bazı uygulamaları ve formülleri de tarihe karıştırıyor. Değişikliklerin başında, emekli olduktan sonra maaşını alırken aynı zamanda çalışmaya devam etme pratiğinin sona ermesi geliyor. Gelecekte, emekli maaşı alırken kayıtlı bir işte çalışmak mümkün olmayacak. Ayrıca, halk arasında “Son 7 yıl SSK’ya geç, erken emekli olursun” şeklinde bilinen ve sıkça başvurulan yöntemler de yeni sistemde tamamen geçerliliğini yitirdi. Artık emeklilik statüsü, sigortalılık süresinin büyük bölümünün geçtiği kuruma göre belirlenecek. Bu noktada İsa Karakaş, ailelere ve gençlere yönelik önemli bir çağrıda bulunuyor. Karakaş, “Çocuklarınıza bırakacağınız en büyük miras, sağlam bir emeklilik planıdır. Bilgi kirliliğine değil, SGK’nın resmi açıklamalarına güvenin” diyerek, doğru ve güvenilir bilgi kaynaklarının takip edilmesini salık veriyor.
