Uzun süre çalışıp prim ödemesine rağmen emekli aylığına hak kazanamayan kişiler için çıkış yolu olan bu uygulama, sistemde mağduriyetin önüne geçmek amacıyla düzenlendi. Yıllarca yatırılan paraların boşa gitmemesi için iade mekanizması devreye sokuluyor. Vatandaşların kafasında en çok oluşan soru ise kimlerin bu ödemeyi alabileceği oluyor. SGK, şartları taşıyan kişilerin doğrudan başvuru yapabileceğini belirtiyor. Başvuru süreci resmi kanallar üzerinden gerçekleşiyor ve sonuçta toplu ödeme alınabiliyor.
Kimlerin yararlanabileceği şartlar
Prim iadesi alabilmek için iki temel koşul öne çıkıyor. Bunlardan ilki, sigortalılık başlangıcına göre belirlenen yaşın tamamlanmış olmasıdır. Kadınlar için 58, erkekler için 60 yaş gibi sınırlar dikkate alınıyor. Buna rağmen prim gün sayısı, yani 7200 ya da 9000 gibi rakamlar doldurulmamış olmalı. İkinci koşul ise aktif sigortalılığın sona ermiş bulunması.
Bir işyerinde çalışmıyor olmak, kendi adına şirket işletmemek ve kamu görevinde bulunmamak başvuru için gerekli. Bu şekilde prim ödemeleri sonlanan kişiler, SGK’ya dilekçe ile müracaat edebiliyor. Koşulların ikisi birden sağlanmadığı takdirde prim iadesi talebi kabul edilmiyor.
Hangi Primler Geri Ödeniyor?
Sosyal Güvenlik Kurumu, ödenen tüm primleri geri vermiyor. İade edilen kısım, Malullük, Yaşlılık ve Ölüm Sigortaları (MYÖ) primlerinden oluşuyor. Bu, hem sigortalının kendi payını hem de işveren katkısını kapsıyor. Ancak Genel Sağlık Sigortası primleri ve İşsizlik Sigortası Fonu’na aktarılan kesintiler geri ödenmiyor.
Bunun gerekçesi, sağlık primlerinin ödeme süresi boyunca kişiye ve ailesine sağlık hizmeti sunmuş olması. İade edilmeyen bu kalemler, zaten yararlanılan bir hizmetin karşılığı sayılıyor. Böylece sadece emeklilikle ilgili olan primlerin iadesi mümkün oluyor.
Ödeme Hesaplaması Nasıl Yapılıyor?
İade edilecek tutar, geçmişte yatırılan nominal değerlerle sınırlı değil. SGK, her yıl ödenmiş primleri “güncelleme katsayısı” üzerinden bugünkü değere taşıyor. Ardından güncellenmiş rakamlar toplanarak ödeme miktarı belirleniyor. Bu yöntem, enflasyon etkisine karşı belirli bir koruma sağlıyor.
Vatandaşlar bu sayede, yıllar önce yatırdıkları primlerin günümüz şartlarına uyarlanmış karşılığını alıyor. Dolayısıyla, iade edilen meblağ geçmiş yıllardaki rakamların basit toplamından daha yüksek olabiliyor. Hesaplama kişiden kişiye değişiyor ve kesin tutar başvuru sonrası netleşiyor.
Karar Vermeden Önce Dikkat Edilmesi Gerekenler
Prim iadesi almanın ciddi sonuçları bulunuyor. Toptan ödeme yapıldığında, buna konu olan tüm prim günleri ve hizmet süreleri sistemden siliniyor. Bu durum, emeklilik bağının tamamen kopması anlamına geliyor. İlerleyen dönemde çalışma hayatına geri dönmek isteyenler, sildirdikleri günleri geri kazanmak için alınan tutarı faiziyle iade etmek zorunda kalıyor.
SGK mevzuatında bu işleme “ihya” adı veriliyor. Günlerin tekrar kazanılması için, prim iadesi alınan miktarın yasal faiziyle birlikte ödenmesi gerekiyor. Bu nedenle vatandaşların karar aşamasında dikkatli olması gerekiyor. İade talebiyle birlikte geçmiş hizmetlerin silineceği unutulmamalı.
Başvuru Süreci
Koşulları sağlayan kişiler, Sosyal Güvenlik İl Müdürlükleri’ne veya en yakın Sosyal Güvenlik Merkezi’ne başvuru yapabiliyor. Başvuru için dilekçe doldurulması yeterli görülüyor. İşlemler tamamlandığında, SGK ilgili ödemeyi hak sahiplerine toplu şekilde gerçekleştiriyor.
Bu uygulama, emeklilik yaşını doldurduğu halde prim günleri yetersiz olan kişilere bir güvence kapısı açıyor. Yatırılan paraların karşılıksız kalmasının önüne geçilerek, sistemden çıkanların mağduriyet yaşamaması sağlanıyor. Böylece emeklilik hakkını kazanamayan kişilerin uzun yıllar boyunca yaptıkları ödemeler, belirli koşullar altında geri ödeniyor.
