Türkiye genelinde başlatılan yeni denetim süreci, sosyal güvenlik sistemindeki usulsüzlükleri ortaya çıkarmayı hedefliyor. Sosyal Güvenlik Kurumu, 2025 yılı itibarıyla aktif hâle gelen yapay zekâ destekli veri analiz sistemiyle emeklilik işlemlerini ayrıntılı biçimde incelemeye başladı. Özellikle kısa süreli sigortalılık, sahte boşanma ve gerçeğe aykırı prim ödemeleriyle sağlanan emeklilikler tespit edilince, ilgili kişilere tek tek tebligat gönderiliyor. Bu kapsamda, İstanbul, Ankara ve İzmir başta olmak üzere birçok ilde denetimler son aşamasına ulaştı. Kurum, yapılan incelemelerin kamu kaynaklarını korumayı amaçladığını belirtiyor.
Yapay Zekâ Sistemiyle Geçmiş Kayıtlar Taranıyor
SGK, yeni denetim modelinde yapay zekâ teknolojisini merkezine yerleştirdi. 2025 yılı itibarıyla aktif biçimde kullanılan sistem, geçmiş yıllara ait prim kayıtlarını ve ihbar dosyalarını ayrıntılı şekilde tarıyor. Algoritma, verilerdeki tutarsızlıkları analiz ederek kısa süreli sigortalı gösterme, sahte boşanma veya gerçek dışı prim ödemesi gibi durumları tespit ediyor. Sistem, her şüpheli vakayı risk puanına göre sıralıyor ve denetime alınacak kişileri bu puanlamayla belirliyor.
Bu yöntem sayesinde incelemeler yalnızca bireylere değil, kayıtların tutulduğu iş yerlerine kadar genişletiliyor. Böylece olası örgütlü sahtecilik girişimlerinin de önüne geçilmesi amaçlanıyor. Yetkililer, kullanılan teknolojinin uluslararası standartlara uygun şekilde geliştirildiğini ifade ediyor.
Şüphelilere Üç Günlük Savunma Süresi Tanındı
Denetimlerde usulsüzlük şüphesi taşıyan kişilere SGK tarafından “savunma yazısı” gönderiliyor. Tebligatı alanlar, üç iş günü içinde e-Devlet üzerinden ya da şahsen kuruma başvurarak açıklama yapmak zorunda. Belirtilen sürede savunma yapılmazsa yasal süreç kendiliğinden başlatılıyor.
Şüpheli olarak değerlendirilen kişilere, neden inceleme kapsamına alındıkları savunma tamamlanmadan açıklanmıyor. Böylece sürecin objektif yürütülmesi hedefleniyor. Kurum yetkilileri, bu uygulamanın hem haksız suçlamaları önlemek hem de adil değerlendirme yapmak açısından önemli olduğunu belirtiyor.
Denetim Yalnızca Emeklilerle Sınırlı Değil
Yapay zekâ destekli inceleme yalnızca emekli olmuş kişiler üzerinde yürütülmüyor. Aynı iş yerinde çalışan kişiler de bilgi vermek üzere davet ediliyor. Bu kapsamda, yaklaşık 100 bin kişiye savunma tebliği gönderildi. Çalışan tanıkların ifadeleri, sistemin tespit ettiği verilerle karşılaştırılarak denetim sürecine dahil ediliyor.
Uzmanlara göre, bu kapsamlı yöntem SGK’nın bugüne kadar yürüttüğü en geniş inceleme programlarından biri. Denetimlerin sonuçlarına göre usulsüzlük tespit edilenlerden alınan emekli maaşları, yasal faiziyle birlikte geri talep edilecek. Ayrıca, gerekli görülen durumlarda adli makamlara suç duyurusunda bulunulacak.
Yaptırımlar ve Uyarılar
Kurum yetkilileri, sahte sigorta ya da sahte boşanma yöntemlerinin ciddi sonuçlar doğurduğunu hatırlatıyor. Bu yöntemlerle emeklilik elde edenlerin maaşlarının iptal edilmesinin yanı sıra hapis cezası riski de bulunuyor. Yetkililer, “Yasal süreç işletilecektir, usulsüz emeklilik tespit edilen kişiler için geri ödeme ve adli süreçler devreye alınacaktır.” ifadelerini kullanıyor.
SGK’nın yürüttüğü bu yeni denetim, sosyal güvenlik sistemine olan güveni artırmayı ve kaynakların adil biçimde kullanılmasını sağlamayı amaçlıyor. Yapay zekâ destekli analizlerin, gelecekte benzer suistimalleri önlemek için kalıcı bir mekanizmaya dönüşmesi bekleniyor. Denetimlerin sonuçlarının önümüzdeki aylarda kamuoyuyla paylaşılması öngörülüyor.
