Kıdem tazminatına dair haklar, 1475 sayılı Eski İş Kanunu kapsamında düzenleniyor. İşten kendi isteğiyle ayrılan bir kişinin tazminat alabilmesi için belirli koşulları yerine getirmesi gerekiyor. Bunların başında yaş dışındaki emeklilik şartlarının tamamlanmış olması geliyor. Bu şartlar ise çalışanın ilk sigortalı olduğu tarihe göre değişkenlik gösteriyor. SGK'dan alınacak uygunluk yazısı sürecin yasal zemine oturtulmasını sağlıyor.
Kıdem Tazminatında Kanuni Dayanak ve Temel Kriterler
1475 sayılı İş Kanunu’na göre, kıdem tazminatı sadece işveren feshiyle sınırlı değil. İşçi, haklı nedenlerle ya da bazı özel durumlarda kendi isteğiyle ayrıldığında da bu ödemeyi talep edebiliyor. Erkekler için askerlik, kadınlar için evlilik gibi durumlar da kapsam dahilinde. Emekli olan ya da emeklilik şartlarını karşılayan kişiler için de istifa sonrası tazminat mümkün hale geliyor. Ancak tüm bu işlemler belirli prosedürlere bağlı şekilde yürütülmek zorunda.
Sigorta Başlangıç Tarihi Kıdem Hakkını Etkiliyor
İlk sigorta tarihine göre farklı kıdem tazminatı şartları uygulanıyor. 8 Eylül 1999'dan önce işe girenler için 15 yıl sigortalılık ve 3600 gün prim yeterli. 1999-2008 arasında işe başlayanlarda ise 25 yıl ve 4500 gün ya da doğrudan 7000 prim günü aranıyor. 2008 sonrası girişliler içinse yalnızca prim gününe göre değerlendirme yapılıyor. Örneğin, 2010'da sigortalı olan bir kişi 4800 gün prim tamamladığında bu haktan faydalanabiliyor.
SGK Yazısı Alınmadan Fesih Yapılmamalı
Kendi isteğiyle işten ayrılarak kıdem tazminatı almak isteyenlerin ilk adımı, SGK’dan kıdem tazminatı alabilir yazısı temin etmek. Bu belge alınmadan yapılan fesih işlemleri, hakkın kaybedilmesine yol açabiliyor. Fesih dilekçesine bu yazı eklenmeli ve istenirse noter aracılığıyla gönderilmeli. İşveren, yazının yokluğunu gerekçe göstererek tazminat ödemeyebilir. Bu nedenle resmi işlemler tamamlanmadan iş akdinin sonlandırılması önerilmiyor.
Tazminat Sonrası Çalışma ve Emeklilik Süreci
Kıdem tazminatını aldıktan sonra çalışan kişi serbest çalışmak istiyorsa sigorta türü değişir. Bir işverene bağlı çalışmada 4/a (SSK), kendi işinde çalışıyorsa 4/b (Bağ-Kur) statüsünde sigortalı olması gerekir. Kayıt dışı çalışma durumunda ise cezai yaptırımlar gündeme gelir. Emeklilik maaşı, bildirilen primlere göre hesaplandığı için asgari ücrete geçilirse maaş değişebilir. Özellikle daha önce primleri tavandan ödeyen kişilerin bu konuda dikkatli olması önerilir.
