Türkiye’de emekli maaşlarıyla ilgili uzun süredir tartışma konusu olan düzenlemeler, yeni Orta Vadeli Program (OVP) ile birlikte yeniden gündeme geldi. Program kapsamında sosyal güvenlik sisteminde köklü değişiklikler yapılması planlanırken, uzmanlar özellikle çalışma yılı arttıkça maaşların düşmesine yol açan sistemin değiştirilmesi gerektiğine dikkat çekiyor. Bu konudaki en net değerlendirmelerden biri, Sosyal Güvenlik Uzmanı İsa Karakaş’tan geldi.
Çalıştıkça Maaşların Düşmesi Tepki Çekiyor
Karakaş, mevcut sistemin fazla çalışanları cezalandıran bir yapıya sahip olduğunu söyledi. Kısmi emeklilik ile normal emeklilikte taban maaşların aynı seviyede belirlendiğini, bu nedenle yıllarca fazla çalışanların avantaj elde edemediğini vurguladı. 2024 yılında emekli olanların maaş hesaplamalarında yüzde 30’a varan kayıplar yaşandığını belirten Karakaş, bu durumun milyonlarca kişide ciddi mağduriyet oluşturduğunu dile getirdi.
Maaş Hesaplama Formülü Tartışılıyor
Mevcut sistemde emeklilik maaşları, “Ortalama aylık kazanç x aylık bağlama oranı” formülüyle hesaplanıyor. Karakaş, özellikle aylık bağlama oranlarının (ABO) kritik rol oynadığını, 2008 sonrası dönemde yapılan değişikliklerin birçok çalışanın maaşını olumsuz etkilediğini açıkladı. Asgari ücret veya ona yakın düzeyde bildirilen sigortalıların emekli aylıklarının, beklenen artışı göstermediğini kaydeden Karakaş, bunun hem çalışan hem de SGK açısından zararlı bir tablo yarattığını ifade etti.
Kayıtdışı Çalışma Tehlikesi
Uzmanlara göre, sistemin adaletsizliği nedeniyle birçok sigortalı sosyal güvenlik sisteminden çıkmayı veya kayıt dışı çalışmayı tercih ediyor. Karakaş, “Emekli aylığım düşecek” kaygısı taşıyan çalışanların prim ödemekten kaçındığını, bu durumun ise SGK gelirlerini olumsuz etkilediğini vurguladı.
Yeni Düzenlemede İki Ayrı Taban Maaş Gündemde
Karakaş, gelecekte kısmi emeklilik ile normal emeklilik için iki farklı taban maaş uygulamasına gidilebileceğini açıkladı. Böylece erken yaşta veya düşük prim günüyle emekli olanların maaşları ile uzun yıllar çalışanların maaşları arasındaki fark daha adil bir şekilde yansıtılabilecek. Ayrıca 25 yılın üzerindeki çalışmalara her yıl için ek artış sağlanabileceği üzerinde duruldu.
Çalışmayı Teşvik Eden Sistem
Hükümetin planları arasında, sigortalıların sistemde daha uzun süre kalmasını teşvik edecek adımlar bulunuyor. Bu kapsamda, çalıştıkça maaşın düşmesi yerine artmasını sağlayacak düzenlemeler gündemde. Uzmanlar, bu düzenlemelerin hem emeklilerin gelirlerini artıracağını hem de SGK’nın prim gelirlerini güçlendireceğini belirtiyor.
Aktif/Pasif Dengesi İçin Yeni Adımlar
SGK’nın en önemli sorunlarından biri olan aktif/pasif dengesi de yapılacak düzenlemelerle iyileştirilmeyi hedefliyor. Karakaş, “Eğer çalışma süresi uzadıkça emeklilik maaşı artarsa, hem sistemdeki kayıt dışılık azalır hem de SGK daha güçlü hale gelir” dedi.
Emekliler İçin Umut Veren Gelişmeler
Yeni düzenleme hayata geçtiğinde, “Çalıştıkça emekli maaşım azalacak mı?” sorusu tarihe karışacak. Uzmanlar, bu değişikliklerin yalnızca emeklilerin maaşlarına değil, sosyal güvenlik sisteminin sürdürülebilirliğine de büyük katkı sağlayacağını ifade ediyor.
