Türkiye, coğrafi konumu nedeniyle dünyanın en aktif sismik kuşaklarından Alp-Himalaya hattı üzerinde yer alıyor. Bu jeolojik durum, ülke topraklarında Kuzey Anadolu, Doğu Anadolu ve Batı Anadolu gibi büyük fay sistemlerinin bulunmasını zorunlu kılıyor. Son yıllarda yaşanan yıkıcı depremler, bu tehdidin ne kadar ciddi olduğunu bir kez daha ortaya çıkardı. Dolayısıyla vatandaşların yaşadıkları bölgenin risk seviyesini bilmeleri ve buna göre önlemler alması büyük önem taşıyor.
ÜÇ ANA FAY SİSTEMİ
Türkiye’de deprem riskinin temeli, Anadolu levhasının Arap ve Avrasya levhalarıyla sürekli etkileşim halinde olmasıdır. Bu nedenle ülke üç büyük fay sistemiyle çevrilidir:
Kuzey Anadolu Fay Hattı (KAF): Bingöl’ün Karlıova ilçesinden başlar, Marmara Denizi’nin altından geçerek Saros Körfezi’ne kadar uzanır. Tarihte birçok büyük deprem üretmiş olup Marmara Bölgesi için en büyük tehlikeyi oluşturur.
Doğu Anadolu Fay Hattı (DAF): Anadolu ve Arap levhalarının sınırını oluşturur. Hatay’dan başlayarak kuzeydoğuya doğru devam eder ve son yıllardaki birçok yıkıcı depremin kaynağı olmuştur.
Batı Anadolu Fay Hattı (BAF) / Ege Graben Sistemi: Ege Bölgesi’nin jeolojik yapısını belirleyen bu fay hattı, İzmir, Aydın, Denizli gibi illerde ciddi deprem riski yaratır.
EN YÜKSEK TEHLİKEDEKİ İLLER
MTA’nın diri fay haritası ile AFAD’ın güncel risk haritaları birlikte değerlendirildiğinde, “Birinci Derece Deprem Bölgesi” olarak tanımlanan alanlar; 5,5 ve üzeri büyüklükte deprem üretme potansiyeli olan fay hatlarının doğrudan üzerinde veya çok yakınında bulunan illeri kapsamaktadır.
Bu kapsamda yüksek risk altındaki şehirler Marmara Bölgesi’nden başlayarak İstanbul, Kocaeli, Sakarya, Düzce, Bolu, Yalova, Bursa ve Bilecik olarak sıralanıyor. Ege’de İzmir, Manisa, Muğla, Aydın, Denizli, Isparta, Uşak ve Balıkesir öne çıkıyor.
Doğu ve İç Anadolu’da ise Hatay, Karabük, Amasya, Bartın, Çankırı, Tokat, Çanakkale, Erzincan, Tunceli, Bingöl, Muş, Hakkari, Kırıkkale ve Osmaniye birinci derece deprem bölgesinde bulunuyor. Tablo Türkiye'nin dört bir yanının sismik açıdan sürekli gözetim altında olması gerektiğini ortaya koyuyor.
Türkiye’nin ekonomik ve demografik merkezi olan Marmara Bölgesi, Kuzey Anadolu Fay Hattı’nın Marmara Denizi’nden geçen segmenti nedeniyle özellikle tehlikeli bir bölge. Uzmanlara göre bu segment uzun zamandır büyük bir deprem üretmediği için ciddi ölçüde enerji biriktiriyor.
-
İstanbul: Eski yapıların fazlalığı ve nüfus yoğunluğu sebebiyle en yüksek can ve mal kaybı riski taşıyan şehir. Kentsel dönüşüm ve sağlam yapı stoku kritik önemde.
-
Kocaeli, Sakarya, Düzce: 1999 depremlerinin yıkıcı etkisini yaşamış bu iller, fay hattına yakınlıkları nedeniyle sürekli risk altında.
Bu şehirlerde zemin etüdüne uygun yapılaşma ve deprem yönetmeliklerine bağlı kalınması, olası bir afette zararı azaltmanın en önemli koşulu.
