Cumhuriyet Halk Partisi (CHP), Türkiye’nin sahip olduğu nadir toprak elementlerinin ülke yararına kullanılması amacıyla hazırladığı kanun teklifini Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne (TBMM) sundu. CHP Genel Başkanı ve Manisa Milletvekili Özgür Özel ile CHP Grup Başkanvekilleri Murat Emir, Gökhan Günaydın ve Ali Mahir Başarır imzasını taşıyan teklif, (Nadir Toprak Elementlerinin Ülke Yararına Kullanılmasına Dair Kanun Teklifi) bu stratejik madenlerin hammadde olarak yurtdışına satışını yasaklamayı ve işletme hakkını devlet tekeline almayı öngörüyor.
Teklifte, 3213 sayılı Maden Kanunu’na “Nadir Toprak Elementleri Grubu” başlığıyla yeni bir bent ekleniyor. Buna göre, lantan, seryum, neodimyum, praseodim, samaryum, gadolinyum, disprosyum, terbiyum, holmiyum, tulyum ve lutesyum gibi elementleri kapsayan bu grup, yalnızca devlet eliyle aranabilecek ve işletilebilecek.
Eklenen Ek Madde 20 ise bu elementlerin hammadde olarak yurt dışına satışını yasaklıyor. Böylece, stratejik öneme sahip bu madenlerin Türkiye sınırları içinde işlenerek katma değerli ürünlere dönüştürülmesi hedefleniyor.
MEVCUT RUHSATLAR İPTAL EDİLECEK
Teklifin geçici maddesiyle, yürürlüğe girdiği tarihe kadar bu elementler için özel veya tüzel kişilere verilmiş ruhsatlar iptal edilecek, bekleyen başvurular ise olumsuz sonuçlandırılacak. Kanun teklifine göre, yasanın yayımlandığı tarihte yürürlüğe girmesi öngörülüyor.
AMAÇ: MİLLİ SANAYİ, TEKNOLOJİ VE ENERJİ BAĞIMSIZLIĞI
Teklifin genel gerekçesinde, Türkiye’nin özellikle Eskişehir–Beylikova sahasında önemli nadir toprak elementi rezervlerine sahip olmasına rağmen bu madenlerin bugüne kadar yalnızca pilot tesis düzeyinde işlendiği vurgulandı. CHP, teklifin amacı olarak “Bu stratejik kaynakların millet yararına kullanılması, ülkenin teknolojik bağımsızlığına katkı sunması ve katma değerin ülke içinde kalması” hedefini gösterdi.
CHP’nin gerekçesinde şu ifadeler yer aldı:
“Nadir toprak elementlerinin devlet eliyle işletilmesi, hammadde halinde yurt dışına satışının yasaklanması ve mevcut ruhsatların iptaliyle, stratejik öneme sahip bu kaynakların ulusal çıkarlar doğrultusunda değerlendirilmesi amaçlanmaktadır. Böylece Türkiye, dışa bağımlılığını azaltacak, katma değeri yüksek üretimi teşvik edecek ve milli güvenliğini önceleyen bir yapıya kavuşacaktır.”
21. YÜZYILIN STRATEJİK ALTINI
Teklifte ayrıca, nadir toprak elementlerinin “21. yüzyılın stratejik altını” olarak nitelendirildiği ve bu kaynakların savunma, enerji ve yüksek teknoloji üretimi için kritik öneme sahip olduğu vurgulandı. CHP, mevcut iktidarın bu stratejik madenleri düşük fiyatlarla ham madde olarak ihraç etmeyi tercih ettiğini belirterek, “ülkenin kaynaklarının ucuza elden çıkarıldığını” savundu.
KATMA DEĞER TÜRKİYE’DE KALMALI
Genel gerekçede, nadir toprak elementlerinin yenilenebilir enerji, savunma ve yüksek teknoloji üretiminde vazgeçilmez girdiler olduğuna dikkat çekilerek, şu ifadelerle teklifin önemi özetlendi: “Bu kanunla Türkiye, kendi teknolojisini üreten, katma değeri kendi topraklarında yaratan, bağımsız ve güçlü bir sanayi yapısına kavuşacaktır.”
