İşverenlerin, sık rapor kullanan çalışanlara karşı olumsuz tavır takındığı biliniyor. Fakat işten çıkarmanın koşulları kanunda açıkça düzenlenmiş durumda. İşçi, rapor kullanırken işini kaybetmemek için yasal sınırları bilmek zorunda. İş Kanunu’nda yer alan hükümler, işverenin keyfi bir şekilde fesih hakkını kullanmasını engelliyor.
İşveren Hangi Durumlarda Derhal Fesih Yapabilir?
İş Kanunu, bazı özel durumlarda işverene derhal fesih hakkı tanıyor. Örneğin işçinin kendi kastı, düzensiz yaşayışı ya da alkol düşkünlüğünden kaynaklanan hastalıklar buna örnek. Bu tür sebeplerden doğan devamsızlık, aralıksız 3 iş günü veya bir ayda 5 iş gününden fazla sürerse, işveren ihbar süresini beklemeksizin iş akdini feshedebilir.
Ayrıca işçinin yakalandığı hastalığın tedavi edilemez nitelikte olması da fesih gerekçesi sayılıyor. Sağlık kurulu raporu ile işçinin iş yerinde çalışmasının sakıncalı olduğu saptanırsa işverenin işçiyi çıkarma hakkı doğuyor.
Rapor Kullanımında Sınırlar Neler?
Hastalık, kaza, doğum ve gebelik gibi nedenlerle rapor kullanan işçiler için farklı kurallar geçerli. Bu durumlarda işverenin derhal fesih hakkı, rapor süresinin işçinin ihbar süresi artı 6 haftayı aşmasıyla mümkün oluyor. Doğum ve gebelik hallerinde ise bu süre, 16 haftalık analık izninin bitiminden itibaren hesaplanıyor.
İhbar süresi işçinin kıdemine göre belirleniyor. 6 aydan az kıdemi olan işçi için 2 hafta, 6 ay–1,5 yıl arası için 4 hafta, 1,5–3 yıl arası için 6 hafta, 3 yıldan fazla kıdemi olanlar için 8 hafta ihbar süresi uygulanıyor. Bu sürelere 6 hafta eklendiğinde fesih hakkının doğacağı tarih belirleniyor.
Aralıksız Rapor Kullanma Şartı
İşçinin rapor süresi, ihbar süresi artı 6 haftayı aştığında işveren derhal fesih yapabiliyor. Ancak bunun için raporun aralıksız olması gerekiyor. Raporlar arasında kesinti bulunması halinde işverenin doğrudan fesih hakkı doğmuyor.
Buna rağmen kimi işverenler, bu sınır aşılmadan da fesih yoluna gidiyor. Yargıtay, böyle bir durumda işverenin işçinin sık rapor kullanmasının iş düzenini bozduğunu kanıtlaması gerektiğini vurguluyor. Ayrıca fesih işleminin, işçinin son raporundan itibaren 2 ay içinde yapılması gerekiyor. Daha uzun süre sonra yapılan fesih “makul süre” ilkesine aykırı kabul ediliyor.
Tazminat ve İşe İade Hakları
Rapor nedeniyle işten çıkarılan işçilere kıdem tazminatı ödeniyor. Eğer fesih ihbar süresi artı 6 haftayı aşan aralıksız rapor nedeniyle yapılmışsa, ihbar tazminatı ödenmiyor. Ancak işçi, sık rapor kullandığı gerekçesiyle çıkarılmışsa kıdem tazminatının yanı sıra ihbar tazminatına da hak kazanıyor.
Ayrıca işçinin işe iade davası açma hakkı da bulunuyor. Bunun için en az 6 ay kıdemi olması ve iş yerinde 30’dan fazla işçi çalıştırılması şartı aranıyor. Çalışan sayısının 30’dan az olduğu iş yerlerinde işe iade davası hakkı geçerli olmuyor.
