Türkiye genelinde artan deprem riski, kentsel dönüşüm çalışmalarını zorunlu kılıyor. Özellikle eski ve riskli yapılarda oturan vatandaşlar, dönüşüm projelerine daha sıcak bakmaya başladı. Ancak sürecin hız kazanmasıyla birlikte hak kayıpları da artıyor. Uzmanlara göre, en büyük tehlike, tapu sahiplerinin detaylarına vakıf olmadan sözleşmelere imza atması.
Bir imza, yılların emeğini bir gecede silebilir. Bu nedenle sözleşme maddeleri, hak sahiplerinin geleceğini doğrudan etkileyen en kritik unsur olarak öne çıkıyor.
Dikkat edilmesi gereken temel sözleşme maddeleri
Kentsel dönüşüm sürecine dâhil olan vatandaşların haklarını koruyabilmesi için sözleşmelerde bazı unsurlara özellikle dikkat etmesi gerekiyor. İşte uzmanların altını çizdiği maddeler:
Sözleşmede projenin başlangıç ve bitiş tarihleri net şekilde belirtilmeli. Teslim süresi, kullanılacak malzeme kalitesi, teknik şartnameler ve inşaat aşamaları hakkında şeffaf bilgi sunulmalı. Bu bilgiler eksikse, proje gecikmeleri ya da kalite sorunlarıyla karşılaşmak kaçınılmaz olabilir.
Eski yapının yeni projedeki karşılığı net biçimde ifade edilmeli. Metrekare kaybı ya da ortak alan kullanım değişiklikleri varsa bunlar açıkça belirtilmeli. Ayrıca olası değer artışlarının paylaşımı da sözleşmeye yazılmalı.
Geçici tahliye süreci, kira desteği, alternatif barınma imkânları gibi konular netleştirilmeli. Hak sahiplerinin dava hakkı, ihtilaf durumunda arabuluculuk gibi yöntemler açık şekilde tanımlanmalı. Bu maddeler, sürecin sorunsuz tamamlanmasını garanti altına alır.
İnşaat süreci boyunca oluşabilecek kazalar veya maddi zararlar için yapı sigortası mutlaka yaptırılmalı. Müteahhit firmaların mali gücü, teminat mektuplarıyla desteklenmeli. Aksi takdirde projede yarım kalma riski doğabilir.
Ödeme planı ve ek yükümlülükler belirgin olmalı
Katkı payı, tapu harcı, ek proje maliyetleri gibi kalemlerin öngörülebilir olması gerekiyor. Sözleşmede “ekstra masraf çıkabilir” gibi muğlak ifadeler yer alıyorsa, ileride sürpriz borçlarla karşılaşmak mümkün.
Ruhsat, yapı denetim belgesi, proje onayı gibi yasal belgelerin eksiksiz şekilde ibrazı şart. Ayrıca herhangi bir uyuşmazlık durumunda hangi çözüm yollarına başvurulacağı açıkça belirtilmeli.
Kentsel dönüşüm projeleri çoğu zaman birkaç yıl süren, karmaşık süreçlerdir. Bu nedenle, sözleşmede taraflar arasında esneklik sağlayacak, yeni durumlara göre revize edilebilecek maddelerin yer alması faydalıdır.
Kentsel dönüşüm sürecinde en fazla mağduriyetin sözleşme ihmallerinden kaynaklandığını belirten uzmanlar, özellikle tapu sahiplerinin mutlaka bir hukukçudan destek alarak hareket etmesi gerektiğini vurguluyor. Detaylı inceleme yapılmadan atılan her imza, ileride yıllar süren davalara ve büyük maddi kayıplara yol açabiliyor.
Deprem riskine karşı hayati önem taşıyan kentsel dönüşüm projeleri, doğru yönetildiğinde büyük bir fırsat sunuyor. Ancak süreçte hak kaybı yaşanmaması için tapu sahiplerinin bilinçli ve temkinli adım atması şart. Her sözleşme, yalnızca bir kâğıt parçası değil; geleceğin teminatıdır. Bu nedenle her madde okunmalı, her detay anlaşılmalı ve gerekiyorsa profesyonel danışmanlık alınmalıdır.
