Yıllık ücretli izin hakkı, çalışanlar için yalnızca bir dinlenme fırsatı değil, aynı zamanda işten ayrıldığında ciddi bir gelir kapısı olabiliyor. Ancak birçok çalışan, bu hakkı nasıl ve ne zaman kullanabileceği konusunda yeterli bilgiye sahip değil. Anayasa ve İş Kanunu’yla güvence altına alınan bu hak, iş akdi sona erdiğinde kullanılmayan izinler için ücret ödenmesini sağlıyor. Ancak işten ayrıldıktan sonra bu ücretin alınabilmesi için belirli bir süre sınırı bulunuyor.
İzin Ücreti Yalnızca İşten Ayrıldığında Ödenebilir
Mevcut yasal düzenlemeye göre, bir yılını dolduran her çalışan yıllık izin hakkı kazanıyor. Ancak bu iznin karşılığı olan ücret, çalışanın işten ayrılması durumunda devreye giriyor. Yani işveren, çalışan halen görevdeyken izin ücretini ödeme hakkına sahip değil. Taraflar arasında yapılacak rızaya dayalı anlaşmalar da hukuki olarak geçersiz sayılıyor. Bu kural, çalışan ile işveren arasındaki özel sözleşmelerle de aşılamıyor.
5 Yıl İçinde Başvurmayan Hakkını Kaybeder
İşten ayrılan bir çalışanın kullanmadığı yıllık izin günleri, para karşılığı ödeniyor. Ancak burada da önemli bir sınırlama devreye giriyor: Bu hakkın kullanılabilmesi için işten ayrıldıktan sonra 5 yıl içinde talepte bulunulması gerekiyor. Aksi takdirde, ücretin yasal dayanağı ortadan kalkıyor. Uzmanlar, çalışanların zaman aşımına uğramamak için mutlaka bu süre içinde yasal başvurusunu yapması gerektiğini belirtiyor.
İşveren İzin Kullandırdıysa Bunu Belgelendirmeli
Yıllık izinlerin gerçekten kullanılıp kullanılmadığı da zaman zaman tartışma konusu oluyor. Hukuki açıdan, işverenin izin kullanımını yazılı belgelerle ispat etme yükümlülüğü var. Eğer işveren bu belgeyi sunamazsa, işçinin beyanı esas alınabiliyor. Bu nedenle işverenlerin, yıllık izin belgelerini imzalı şekilde arşivlemesi büyük önem taşıyor.
Brüt Maaş Esas Alınarak Ödeme Yapılıyor
İşten ayrılan çalışana ödenecek yıllık izin ücreti, işten çıkış tarihindeki brüt maaşa göre hesaplanıyor. SGK ve işsizlik sigortası kesintileri hesaba katılıyor; ardından gelir ve damga vergileri düşülerek net rakam belirleniyor. Bu hesaplama, çalışanın hizmet süresine göre birikmiş izin günleri üzerinden yapılıyor.
