Gelir İdaresi Başkanlığı (GİB), dijital dönüşüm kapsamında geliştirdiği yapay zeka destekli denetim sistemini devreye aldı. Sistem, vatandaşların banka hesaplarında yaptığı para transferlerini detaylı şekilde izlemeye başladı. Özellikle internet bankacılığı işlemlerinde yapılan "kira" veya "diğer" gibi açıklamalar, sistem tarafından otomatik olarak işleme alınıyor. Bu durum, yıllar sonra vergi borçlarıyla karşılaşma riskini artırıyor. Uzmanlar, transfer açıklamaları konusunda dikkatli olunması gerektiğini belirtiyor.
Sistem Kira Gelirini Otomatik Algılıyor
Yapay zeka sistemi, "diğer" seçeneğiyle gönderilen ödemeleri kira geliri gibi değerlendirebiliyor. Vergi sistemine beyan edilmeyen bu tür gelirler riskli işlem sınıfına giriyor. İncelemeden geçen işlemler sonucunda vergi daireleri iki tarafı da ifadeye çağırabiliyor. Sistem, finansal işlemleri sınıflandırarak otomatik eylem planı oluşturuyor. Yapay zekanın sınıflandırma mantığına dayanan denetimler, farklı işlem türlerini yanlış yorumlayabiliyor.
Çok Sayıda Kişiye E-Tebligat Gönderildi
Son üç ay içinde binlerce vatandaşın e-tebligat aldığı belirtiliyor. E-tebligatlarda, açıklaması “diğer” olan para transferlerinin gerekçesi sorgulanıyor. Vergi daireleri, işlem detaylarını öğrenmeden ceza yazmıyor ancak denetim süreci başlatılıyor. Alıcı ve gönderici taraflardan beyan isteniyor. İfadelere göre işlem riskli olmaktan çıkarılabiliyor.
Vergi Uzmanından Uyarı Var
Habertürk’e konuşan Vergi Uzmanı Murat Bal, açıklama kısmının yanlış seçilmesi halinde vergi sorumluluğuyla karşılaşılabileceğini söyledi. “Sadece kardeşinize para gönderirken ‘diğer’ yazmanız bile cezaya neden olabilir” diyen Bal, denetim sisteminin giderek daha çok işlem taradığını belirtti. Yapay zekanın yorumlamasına göre bazı masum işlemlerin bile yanlış sınıflandırılabileceğini vurguladı.
Yeni Düzenleme Sinyalleri Geldi
Uzmanlara göre, sistemdeki bu olası yanlış yorumların önüne geçmek amacıyla GİB’in yeni düzenlemeler yapması bekleniyor. İtiraz hakkı açık olsa da, sistemin daha hassas hale getirilmesi planlanıyor. Önümüzdeki 1-2 ay içinde açıklamaların detaylandırılması ya da sistemsel sınıflandırma kriterlerinin değişmesi gündeme gelebilir. Gelir İdaresi’nin hem teknolojik gelişmeyi hem vatandaş haklarını birlikte koruyacak adımlar atması bekleniyor. Vergi sisteminde dijital denetimin kapsamı genişliyor.
