Dünyanın en kritik hammaddelerinden biri olan nadir toprak elementleri (NTE), elektrikli araçlardan rüzgar türbinlerine, akıllı telefonlardan savunma sanayisine kadar birçok yüksek teknolojili ürünün merkezinde yer alıyor. Çin’in bu alandaki ihracatı kısıtlayabileceğine dair sinyalleri, küresel pazarı sarsarken, Türkiye’nin Eskişehir-Beylikova’daki dev rezervi tüm dikkatleri üzerine çekti.
STRATEJİK GÜÇ: NADİR TOPRAK ELEMENTLERİ NEDİR?
Günlük hayatta sıklıkla kullanılan ama farkında olunmayan pek çok teknolojinin çalışmasını sağlayan NTE’ler, özellikle; lektrikli araç motorları, rüzgar türbinleri, savunma sanayi ürünleri, akıllı telefon ve bataryalar gibi ürünlerde temel bileşen konumunda.
Bu elementlerin içinde özellikle neodimyum ve praseodimyum gibi elementler, “stratejik mıknatıslar” olarak bilinen yüksek performanslı mıknatısların ana hammaddesidir.
ÇİN’İN TEKELİ VE KÜRESEL TEHDİT
Şu anda dünya genelinde NTE çıkarımı ve işlenmesi konusunda Çin büyük bir avantaja sahip;
NTE çıkarımında dünya üretiminin %60’ından fazlası
İşlenmiş ürünlerde %85’e varan oranla tekel konumunda
Bu tekel, Pekin’in bu elementlerin ihracatını kısıtlama tehdidiyle birlikte, özellikle ABD ve Avrupa’da üretim krizine yol açabilir. Bu durum, küresel tedarik zincirinde ciddi bir kırılmaya neden olabilir.
TÜRKİYE’NİN CEVABI: BEYLİKOVA’DAKİ DEV REZERV
Türkiye'nin elindeki en büyük kozlardan biri olan Beylikova NTE rezervi, uzmanlara göre dünya genelinde ikinci en büyük potansiyele sahip. Bu rezerv, Türkiye'yi sadece bir maden üreticisi değil, aynı zamanda teknolojik bir merkez ve stratejik tedarikçi konumuna taşıyabilir.
FIRSAT MI, DÖNÜM NOKTASI MI?
Türkiye’nin bu alandaki gücü, sadece rezerv büyüklüğüyle sınırlı değil. Asıl kritik olan, bu rezervin nasıl değerlendirileceği. Ham madde olarak satmak yerine, işlenerek yüksek katma değerli ürünlere (örneğin mıknatıslar, motor parçaları) dönüştürülmesi gerekiyor. Türkiye bu dönüşümü başarırsa, yerli projeler (TOGG gibi) dışa bağımlılıktan kurtulabilir. Aynı zamanda Çin’e alternatif arayan Avrupa ülkeleri için Türkiye öncelikli tedarikçi haline gelebilir.
