Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) 2005-2023 yılları arasında yayımladığı ‘Yazılı Medya İstatistikleri’, 2024 yılından itibaren Basın İlan Kurumu’nun (BİK) idari kayıtları kullanılarak ‘Süreli Yayın İstatistikleri’ adı altında yayımlanmaya başladı.
Bu kapsamlı istatistik çalışması; BİK’in görev alanına giren süreli yayınlara dair sayısal veriler, gazetelerin tiraj rakamları, internet haber sitelerinin ziyaretçi sayıları, resmi ilan ve reklamların yıllara göre adet ve tutar bilgileri, içerik çeşitleri, istihdam edilen basın çalışanlarının sayısı, kadın-erkek çalışan oranları, çalışanların eğitim düzeyleri ve meslek unvanları gibi detayları içeriyor.
Bu yıl ilk defa internet haber sitelerinin de dahil edildiği araştırma, resmi ilan ve reklam yayınlayarak kamu desteği alan yayınlar üzerinden Türk basınının genel görünümüne ışık tutuyor.
Resmi ilan ve reklam ekosisteminde yer alan süreli yayın sayısı 2.040 olarak belirlendi
2024 yılında, 753’ü gazete, 349’u internet haber sitesi olmak üzere toplam 1.102 süreli yayın, mevzuatta belirlenen kriterleri sağlayarak BİK aracılığıyla resmi ilan yayınladı. Sadece resmi reklam yayınlayan gazete, dergi ve internet haber sitesi sayısı ise 938 olarak kayıtlara geçti. Böylece, 2023 yılında 2.079 olan süreli yayın sayısı, 2024 yılında yüzde 1,8 azalarak 2.040’a geriledi.
753 gazeteden yüzde 95,9’u yerel, yüzde 3’ü yaygın, yüzde 1,1’i ise bölgesel yayın olarak sınıflandırıldı. Gazetelerin yayın sıklığına göre ise 456’sı günlük, 297’si haftada 2 ila 6 gün arasında değişen periyotlarla yayımlanıyor.
349 internet haber sitesinin dağılımına bakıldığında; yüzde 4,6’sı Genel Kategori, yüzde 5,4’ü 1. Kategori, yüzde 5,2’si 2. Kategori, yüzde 35,2’si 3. Kategori, yüzde 22,4’ü 4. Kategori ve yüzde 27,2’si ise 5. Kategori’de yer alıyor.
Süreli yayınların en yoğun olduğu iller sıralamasında 372 yayın ile İstanbul ilk sırada bulunurken, Ankara 109 yayın, Bursa 97 yayın, Balıkesir 93 yayın, İzmir 89 yayın, Kahramanmaraş 82 yayın, Konya 58 yayın ve Kocaeli ile Antalya ise 54’er yayınla bu listeyi takip etti.
Ülke genelinde sadece resmi reklam yayımlayan süreli yayın sayısı 938 oldu
Sadece resmi reklam yayımlayan gazete ve dergi sayısı 474 olarak kaydedildi. En fazla dergi ise 251 adetle İstanbul’da yayımlanırken, bu sayıyı 71 dergi ile Ankara ve 39 dergi ile İzmir izledi. Bu yayınların yayın periyotlarına bakıldığında; 16’sı günlük, 59’u haftalık, 43’ü iki haftada bir, 246’sı aylık, 64’ü iki ayda bir ve 46’sı üç ayda bir yayımlanıyor.
Aynı şekilde, sadece resmi reklam yayımlayan 464 internet haber sitesinden; 69’u Kahramanmaraş’ta, 64’ü Bursa’da, 44’ü İstanbul’da, 33’ü Balıkesir’de ve 31’i Kocaeli’de faaliyet gösteriyor.
Gazete tirajları düşüşte
2024 yılında gazetelerin toplam tirajı, bir önceki yıl olan 2023’e kıyasla yüzde 27,5 oranında gerileyerek 462.707.383 adede düştü.
Yaygın statüde bulunan 23 gazete toplamda 370.522.910 adet tiraj elde ederken, 722 yerel gazetenin toplam satış adedi 90.178.456’ya, 8 bölgesel gazetenin ise 2.006.017’ye ulaştı.
9 milyarın üzerinde ziyaretçi, 46 milyar sayfa görüntülemesi
Basın İlan Kurumu’nun dijital takip sistemi BİK Analitik tarafından internet haber sitelerine yönelik yapılan trafik analizleri, bu yıl resmi istatistiklere dahil edilerek ilk defa kamuoyuna açıklandı. Böylece dijital basına olan okur ilgisi, sayısal verilerle ilk kez somut bir şekilde ortaya konmuş oldu.
İnternet haber siteleri, toplamda 9.292.640.555 benzersiz ziyaretçi tarafından 46.714.549.465 sayfa görüntülenmesine ulaştı.
Tekil ziyaretçi trafiğinin dağılımına bakıldığında; yüzde 56,1’i Genel Kategori’deki internet haber sitelerinden, yüzde 14,6’sı 1. Kategori’den, yüzde 3,2’si 2. Kategori’den, yüzde 17,1’i 3. Kategori’den, yüzde 6,2’si 4. Kategori’den ve yüzde 2,8’i ise 5. Kategori’deki internet haber sitelerinden gerçekleşti.
Yayınların yüzde 88’i ‘siyasi-haber-güncel’ temalı içerik sunuyor
Ülke genelindeki 2.040 süreli yayının içeriklerine göre yapılan sınıflandırmada, 1.812 yayının ‘siyasi-haber-güncel’ türünde yayın yaptığı tespit edildi.
Resmî ilan yayınlayan 753 gazetenin tamamı siyasi-haber-güncel kategorisinde yer alırken, dergi olarak tanımlanan 474 yayından 261’i siyasi-haber-güncel, 85’i sektörel-mesleki, 47’si kültür-turizm-tanıtım, 32’si ekonomi-ticaret-finans, 16’sı fikir-sanat, 12’si magazin-moda-alışveriş, 10’u spor, 6’sı bilim-bilişim-teknik, 4’ü sağlık ve geri kalan 16 yayın ise farklı içerik türleri altında sınıflandırıldı.
813 internet haber sitesinden 798’i siyasi-haber-güncel, 7’si sektörel-mesleki, 4’ü spor ve 4’ü ekonomi-ticaret-finans kategorilerinde okurlara hizmet veriyor.
Sektörde kadın çalışan oranı yüzde 39 olarak belirlendi
Gazete ve internet haber sitelerinde toplam 7.719 basın çalışanı görev yaparken, bunların 3.013’ü kadınlardan oluştu. Gazetelerde çalışan sayısı 4.315 olup, bunun 1.599’u kadın, 2.716’sı ise erkek personelden oluşurken; internet haber sitelerinde ise toplam 3.404 çalışan bulunmakta, bunların 1.414’ü kadın, 1.990’ı erkek olarak kaydedildi.
Gazetelerde çalışanların görev dağılımında yüzde 44,5’i muhabir, yüzde 26,4’ü sayfa editörü, yüzde 19,4’ü yazı işleri müdürü, yüzde 7,4’ü yazar ve yüzde 2,1’i haber müdürü pozisyonlarında çalıştı.
İnternet haber sitelerinde ise çalışanların yüzde 39,7’si muhabir, yüzde 36,4’ü internet editörü, yüzde 11’i sorumlu yazı işleri müdürü, yüzde 9,5’i yazar ve yüzde 3,4’ü haber müdürü olarak görev aldı.
Basın çalışanlarının büyük kısmı üniversite mezunu
Basın sektöründe görev yapanların eğitim durumları incelendiğinde, en yüksek oranın yüzde 43,8 ile lisans mezunlarına ait olduğu görüldü. Bu grubu, yüzde 32,2 oranıyla lise mezunları, yüzde 11,3 ile ön lisans mezunları, yüzde 10,1 ile lise altı eğitim düzeyine sahip olanlar ve yüzde 2,6 ile yüksek lisans ya da doktora derecesi bulunan basın mensupları takip etti.
İlan ve reklam sayısı azaldı, toplam tutar yükseldi
2024 yılında yayımlanan resmî ilan ve reklamların toplam tutarı, bir önceki yıl olan 2023’e kıyasla yüzde 90 oranında artarak 3.985.113.210 TL’ye ulaştı. Ancak yayımlanan ilan sayısı azaldı; 2023’teki 158.221 adet ilan, 2024 yılında yüzde 7,1’lik düşüşle 146.944’e geriledi.
Bu yılki kamu desteklerinin dağılımında, yüzde 84,5’lik kısmı resmî ilanlara, yüzde 15,2’si resmî reklamlara, yüzde 0,3’ü ise özel ilan ve reklamlara ait oldu.
