Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK), yüksek risk altında görev yapan meslek gruplarının yıllardır dile getirdiği "yıpranma payı" talebini karşıladı. Yeni kararla birlikte, 45 farklı meslek grubuna mensup çalışanlara yıpranma payı hakkı tanınarak beş yıl erken emeklilik fırsatı sunulacak. Bu düzenleme, çalışanlara ek prim kazandıracak ve emeklilik yaşını düşürecek. Ağır koşullarda görev yapan işçiler, sağlık personeli, güvenlik güçleri ve basın mensupları gibi birçok meslek grubu, bu sayede daha erken emekli olabilecek.
Yıpranma Payı Nedir ve Nasıl İşler?
Yıpranma payı, fiilî hizmet süresi zammı olarak da biliniyor. Bu uygulama sayesinde çalışanlar, her 12 aylık hizmet yılı için belirli miktarda fazladan prim günü elde ediyor. Örneğin, bazı mesleklerde bir yıl çalışan bir kişi, 15 ya da 18 ay çalışmış gibi değerlendiriliyor. Bu fark, hem prim gün sayısını artırıyor hem de emeklilik yaşını geriye çekiyor. Uygulama, riskli ve yıpratıcı iş kollarında çalışanların maruz kaldığı zorlukları telafi etmeyi amaçlıyor. Erken emeklilik hakkı, bu meslek gruplarının yaşam kalitesini artırarak daha sağlıklı bir emeklilik dönemi geçirmelerine olanak tanıyacak.
Meslek Gruplarına Göre Yıpranma Oranları
SGK, yıpranma oranlarını mesleğin tehlike düzeyine göre iki ana kategoriye ayırdı.
180 gün yıpranma hakkı alanlar: Madenciler, Türk Silahlı Kuvvetleri (TSK) mensupları, Emniyet personeli, Milli İstihbarat Teşkilatı (MİT) çalışanları, Sahil Güvenlik personeli, ceza infaz koruma memurları ve radyoaktif alan çalışanları gibi meslek grupları yer alıyor.
90 gün yıpranma hakkı kazananlar: Gazeteciler, TRT çalışanları, cam-çimento-döküm işçileri, itfaiyeciler, diş hekimleri, eczacılar, hemşireler ve diğer sağlık personelleri olarak sıralanıyor.
Bu ayrım, her mesleğin kendine özgü risk faktörlerini göz önünde bulundurarak adil bir dağılım sağlamayı hedefliyor.
Memurlar ve Özel Sektör Çalışanları Nasıl Yararlanacak?
8 Eylül 1999’dan önce göreve başlayan kamu görevlileri (memurlar), kazandıkları yıpranma süresinin tamamını primlerine ekleyebiliyor. Bunun yarısı kadar süreyi de doğrudan emeklilik yaşından düşebiliyorlar. Örneğin, altı yıl yıpranma hakkı bulunan bir subay, üç yıl erken emekli olabiliyor. Özel sektörde 4A kapsamında çalışanlar için de avantajlı bir tablo ortaya çıkıyor. 3600 prim gününü dolduran bir işçi, kazandığı yıpranma süresinin yarısı kadar erken emekli olma şansını elde ediyor. Dört yıl yıpranma hakkı kazanan bir işçi, iki yıl erken emekli olabiliyor. Bu düzenleme, her iki sektördeki çalışanların emeklilik süreçlerini olumlu yönde etkileyecek.
Beş Yıl Erken Emeklilik Nasıl Mümkün Olacak?
Her yıl 180 gün yıpranma payı alan çalışanlar, 20 yıllık hizmetin sonunda 3600 ek prim günü kazanıyor. Bu da 1800 güne denk gelen yaklaşık beş yıl erken emeklilik anlamına geliyor. Böylece, normal şartlarda 60 yaşında emekli olması gereken bir kişi, 55 yaşında emeklilik hakkına kavuşabiliyor. Bu önemli avantaj, özellikle uzun yıllar yıpratıcı ve riskli işlerde çalışmış olanlar için büyük bir fırsat sunuyor. Düzenleme, çalışanların motivasyonunu artırırken, iş sağlığı ve güvenliği bilincinin de pekişmesine katkıda bulunacak.
