Milyonlarca kiracı ve ev sahibinin merakla beklediği kasım ayı kira artış tavan oranı, Türkiye İstatistik Kurumu'nun (TÜİK) yaptığı son açıklamayla netleşti. Kurum tarafından ilan edilen ekim ayının enflasyon verileri, kira sözleşmelerinde uygulanabilecek yasal üst sınırı da beraberinde getirdi. Yapılan hesaplamalar sonucunda, kasım ayında yenilenecek olan konut ve iş yeri kiraları için uygulanabilecek en yüksek zam oranı belirlendi. İki yıl süren yüzde 25'lik sabit zam döneminin ardından piyasalar, yeniden enflasyona endeksli sisteme dönmüş oldu. Söz konusu gelişme, kira piyasasında yeni bir dönemin başladığını işaret ediyor.
Kasım Ayı İçin Tavan Oran Yüzde 37,15 Olarak Belirlendi
TÜİK, ekim ayının enflasyon rakamlarını kamuoyu ile paylaştı. Açıklanan veriler ışığında yapılan hesaplamalar neticesinde, kasım ayında konut ve iş yerleri için uygulanabilecek tavan zam oranı yüzde 37,15 oldu. Belirlenen oran, kasım ayında kira sözleşmesini yenileyecek olan kiracılara yapılabilecek en yüksek yasal artışı ifade ediyor. Ev sahipleri, yasal olarak söz konusu oranın üzerinde bir artış talep edemeyecek. Anılan düzenleme, hem kiracıların fahiş artışlara karşı korunmasını hem de ev sahiplerinin enflasyon karşısındaki gelir kaybını telafi etmesini amaçlayan yasal bir çerçeve sunuyor. Oran, yenileme dönemi gelen tüm kiracılar için bağlayıcı nitelik taşıyor.
Hesaplama Yöntemi Değişmedi: 12 Aylık Ortalama Esas Alınıyor
Kirada uygulanabilecek tavan zam oranı, yasal mevzuat gereği belirli bir formüle göre hesaplanıyor. Hesaplamada, TÜİK'in açıkladığı Tüketici Fiyat Endeksi'nin (TÜFE) on iki aylık ortalaması baz alınıyor. Kiracılara uygulanacak tavan zam oranı, TÜİK'in açıkladığı enflasyon verileriyle birlikte ortaya çıkan 12 aylık enflasyon ortalamasıyla belirleniyor. Aylık veya yıllık enflasyon rakamları, kira artış oranının belirlenmesinde doğrudan bir rol oynamıyor. Yasa koyucu, ani enflasyon dalgalanmalarının kiracılar üzerindeki etkisini yumuşatmak amacıyla on iki aylık ortalamayı esas alan bir model benimsemiştir. Böylece daha istikrarlı ve öngörülebilir bir artış oranı elde edilmesi hedefleniyor.
Yüzde 25 Sınırı Tarihe Karıştı
Türkiye'de kira piyasası, son iki yıldır geçici bir düzenlemeyle yönetiliyordu. Yüksek enflasyonist ortamda kiracıları korumak amacıyla getirilen ve 2024'ün temmuz ayına kadar 2 yıl boyunca konut kiralarında yüzde 25 zam tavanı uygulanmıştı. Söz konusu düzenleme, sadece konutları kapsıyor ve iş yerlerini kapsam dışı bırakıyordu. Temmuz 2024 itibarıyla süresi dolan geçici maddenin ardından, piyasalar yeniden Borçlar Kanunu'nda belirtilen enflasyona dayalı hesaplama yöntemine geri döndü. Yüzde 37,15'lik kasım ayı oranı, yüzde 25'lik sınırın kaldırılmasından sonra ortaya çıkan ve piyasanın genel seyrini yansıtan önemli bir gösterge olarak kabul ediliyor.
Ev Sahipleri ve Kiracılar İçin Hukuki Çerçeve
Belirlenen yüzde 37,15'lik tavan oran, ev sahipleri ve kiracılar arasındaki hukuki ilişkinin sınırlarını çiziyor. Ev sahipleri, kira sözleşmesini yenilerken bu oranın üzerinde bir zam yapma hakkına sahip değildir. Ancak taraflar, karşılıklı anlaşarak belirlenen tavan oranın altında bir artış oranı üzerinde uzlaşabilirler. Eğer taraflar arasında bir anlaşma sağlanamazsa, ev sahibi yasal olarak tavan oran kadar artış yapma hakkını kullanabilir. Kiracıların, tavan oranın üzerinde bir zam talebiyle karşılaşmaları durumunda yasal haklarını arama imkanı bulunmaktadır. Belirlenen oran, olası uyuşmazlıklarda mahkemeler için de bir referans noktası teşkil edecektir.
