Eskişehir Yaş Sebze ve Meyve Üreticiler Birliği Başkanı Yıldıran Kılıç, 2025 üretim sezonunun sonuna yaklaşırken, üreticilerin yaşadığı sorunları ve sektörün mevcut durumunu değerlendirdi. Kılıç, üretim sezonunun bitmesine 10-15 gün kaldığını belirterek, 15 Ekim sonrası kırağı riski nedeniyle yazlık ürünlerin sona ereceğini, kışlık ürünlerin ise gündeme geleceğini söyledi. Ancak bu yılki sezonun üretici açısından oldukça sıkıntılı geçtiğini ifade etti.
"İŞÇİ YEVMİYELERİ ÇOK PAHALI"
Kılıç açıklamasında şu ifadelere yer verdi,
"Üretim sezonumuzun bitmesine yaklaşık 10-15 gün kaldı. Yani Ekim ayının 15’inden sonra, Eskişehir yüksek bir şehir olduğu için kırağı tehlikesi var. Sezonumuzu bitirip kış ürünlerine başlayacağız ama bu sezon oldukça sıkıntılı geçti. Ciddi şekilde artan maliyetler, işçi fiyatlarının yüksekliği ve üretim potansiyelinin fazla olması nedeniyle üretici bu sene maalesef para kazanamadı, hatta zarar etti.
Yaz çok sıcak ve kurak geçti. Bu da sebzelerde bazı sıkıntılar yarattı. Verimlilikte düşüş oldu ama üretim bol olduğu için mal arzı da fazla oldu. Dolayısıyla üreticinin elinde fiyatlar çok ucuzladı. Ancak marketlerde bizim sattığımız fiyatların üç-dört katına sebze satıldı. Üreticiler size geldiğinde en çok girdi maliyetlerinin yüksekliğinden şikayetçi. Özellikle akaryakıt, gübre, ilaç, tarla kiraları ve işçi yevmiyeleri çok pahalı. En çok bu konularda şikayet alıyoruz.
Bazı üreticiler, halde ürünün ucuz olmasına rağmen pazara gidene kadar fiyatın çok arttığını söylüyor. Maalesef Türkiye’de bu dengeyi hâlâ kuramadık. Şu anda üreticinin ürettiği ürünün yarısı tarlada kaldı. Bunun sebebi, üretim planlamasının olmaması. Esnaf serbest piyasa ekonomisi gereği istediği fiyata alıp satabiliyor. Tarladan 6-7 liraya çıkan domates, vatandaşın sofrasına 40 liraya geliyor.
Eskişehir’de sebze ağırlıklı bir üretim var. Şehrimizde çok dolmalık biber ve domates üretiliyor. Bunun yanında salatalık, kabak ve diğer biber çeşitleri de yetiştiriliyor. Meyve ticari olarak çok yapılmıyor, ancak üreticiler kendi bahçelerinde yetiştirdikleri meyveleri ihtiyacından fazlasını pazara getirip satıyor. Bu sene de domates ve dolmalık biber revaçtaydı. Eskişehir’in rakımı yüksek olduğu için domates çok sağlıklı yetişiyor. Bu nedenle üretim büyük ölçüde bu iki ürün üzerine."
"MEYVELERİN PAHALI OLACAĞINI SÖYLEMİŞTİK"
"Hatırlarsanız Şubat-Mart aylarında yaşanan zirai don nedeniyle meyvelerin pahalı olacağını söylemiştik. Ancak kavun ve karpuzda durum makul seyretti, hâlâ da rağbet görüyor. Diğer meyveler çok pahalı ve birçoğu şu anda soğuk hava depolarında. Fiyatların daha da artmasını bekliyoruz. Vatandaş diğer meyveleri alamadı ama kavun ve karpuzu bol miktarda tüketerek meyve ihtiyacını karşıladı. Fiyat olarak üretici için çok kârlı değildi, çünkü planlama yapılmadı ve herkes aynı ürünü ekti.
Bu sene de yağışlar beklenen düzeyde olmadı. Şu anda su riski olmasa da Eskişehir’de sebze üretiminin yaklaşık yüzde 80’i yeraltı suyuyla yapılıyor. Aldığımız bilgilere göre Porsuk Barajı’ndaki su oranı yüzde 30’lara kadar düşmüş durumda.
Eğer meteorolojik kuraklık böyle devam ederse, önümüzdeki yıl sulama için su salınmaması bile gündeme gelebilir. Bu da Mutalık Orta Mahalle’den Kolatlı’ya kadar uzanan Porsuk çayının beslediği bölgelerde büyük sorun yaratır. 4-5 yıl içinde Eskişehir’de ciddi bir su sıkıntısı yaşanabilir.
Bu konuda Devlet Su İşleri 3. Bölge Müdürlüğü’nün 2017 yılında hazırladığı çok güzel bir proje var. Mutalık Orta Mahalle’den başlayıp 185 bin dönüm araziyi sulayacak bir proje… Ancak çok pahalı. Yaklaşık 12 milyar lira. Eğer bu proje hayata geçirilirse her yıl yüzde 45-50 su tasarrufu sağlanabilir. Bu da Eskişehir’in su sorununu uzun vadede çözebilir."
