Günlük hayatta vatandaşın bütçesini doğrudan etkileyen mal ve hizmetlerin fiyatlandırılmasında yeni bir dönem başlıyor. AK Parti tarafından hazırlanan ve Türkiye Büyük Millet Meclisi'ne sunulan kanun teklifi, esnaf ve sanatkarların uyguladığı fiyat tarifelerini disipline etmeyi amaçlıyor. Ekmekten ulaşıma kadar geniş bir yelpazeyi kapsayan düzenleme ile fiyat istikrarının sağlanması ve keyfi artışların önlenmesi hedefleniyor. Yeni sistemde, fiyat belirleme süreçlerine bürokrasinin daha etkin katılımı sağlanırken, enflasyonla mücadele hedefleri de gözetilecek. Özellikle Orta Vadeli Program (OVP) verilerinin referans alınması, ekonomik dengelerin korunması açısından kritik bir adım olarak değerlendiriliyor.
Tarife Onay Süreci ve Bakanlık Görüşü
Teklife göre, esnaf ve sanatkarlarca üretilen mal ve hizmetlerin fiyat tarifeleri, bağlı bulundukları odalarca hazırlanacak. Hazırlanan listeler, odanın mensubu olduğu birlik yönetim kuruluna sunulacak. Birlik, kendisine ulaşan fiyat tarifesini 30 gün içinde inceleyerek ya onaylayacak ya da reddedecek. Süreçte Ticaret Bakanlığı da aktif rol oynayacak. Ticaret Bakanlığının görüşüne tabi fiyat tarifelerinde 30 günlük süre, bakanlığa görüş talebinin iletildiği gün duracak. Bakanlık görüşünü bildirdiğinde ise süre kaldığı yerden işlemeye devam edecek. Eğer onaylanan fiyat tarifesine herhangi bir itiraz gelmezse, tarife 15 gün sonra yürürlüğe girecek ve uygulanmaya başlanacak. Ancak bakanlığın olumsuz görüş bildirdiği veya belediyelerin itiraz ettiği durumlarda süreç farklı işleyecek.
Uzlaşma Komisyonunun Yapısı ve Görevi
Fiyat anlaşmazlıklarını çözmek için yeni bir mekanizma kuruluyor. Belediyeler veya o yerin en büyük mülki amiri tarafından itiraz edilen fiyat tarifeleri, değerlendirilmek üzere uzlaşma komisyonuna taşınacak. Bakanlığın olumsuz görüş verdiği tarifeler de bu komisyonun gündemine gelecek. İtiraza konu olan fiyat tarifeleri için o yerin mülki amirinin başkanlığında geniş katılımlı bir heyet oluşturulacak. Komisyonda ticaret il müdürlüğü, defterdarlık, belediye ve ildeki ilgili kamu kurumu temsilcileri yer alacak. Ayrıca ticaret ve sanayi odası ile esnaf ve sanatkarlar odaları birliği temsilcileri de masada bulunacak. Komisyonda hangi kurumun temsilcisinin yer alacağına, talep edilen tarifenin konusu dikkate alınarak komisyon başkanınca karar verilecek. Komisyon kararları salt çoğunlukla alınarak bağlayıcı hale gelecek.
Enflasyon Hedeflemesi ve Maliyet Analizi
Yeni sistemin en dikkat çekici özelliği, fiyat oluşumunda makroekonomik hedeflerin gözetilmesidir. Komisyon değerlendirmesini yaparken sadece maliyetleri değil, genel ekonomik tabloyu da dikkate alacak. Mevcut maliyetler ve ortalama kar marjları hesaplamalara dahil edilecek. Bununla birlikte Orta Vadeli Programda (OVP) yer alan enflasyon hedefleri de belirleyici bir kriter olacak. Böylece yerel fiyatlandırmaların ulusal ekonomi politikalarıyla uyumlu olması sağlanacak. Talep edilen tarife, ancak komisyonun nihai kararından sonra yürürlüğe girebilecek. Düzenlemenin gerekçesinde, yereldeki ekonomik durumun ve maliyetlerin kapsamlı bir şekilde değerlendirilerek adil bir karar verilmesinin amaçlandığı belirtildi.
Yönetmelik ve Uygulama Esasları
Sistemin işleyişine dair teknik detaylar ve uygulama esasları daha sonra netleşecek. Bakanlığın görüşüne tabi olacak fiyat tarifeleri ile uzlaşma komisyonunun değerlendirme sürecine ilişkin usul ve esaslar bakanlık tarafından çıkarılacak yönetmelikle belirlenecek. Bu sayede uygulamanın standart hale getirilmesi ve olası kafa karışıklıklarının önüne geçilmesi hedefleniyor. Yasa teklifinin kabul edilmesiyle birlikte esnafın fiyat belirleme pratiklerinde köklü bir değişim yaşanması bekleniyor.
