Türkiye Büyük Millet Meclisi'ne sunulan yeni kanun teklifi, günlük hayatın her alanına dokunan fiyat mekanizmalarını yeniden kurguluyor. Esnaf ve sanatkarları ilgilendiren düzenleme, fiyat istikrarını sağlamayı ve keyfi artışların önüne geçmeyi hedefliyor. AK Parti kurmayları tarafından hazırlanan taslak, milyonlarca vatandaşı doğrudan etkileyen mal ve hizmetlerin fiyatlandırılmasında şeffaflık öngörüyor. Yeni modelde, sadece maliyetler değil, makroekonomik göstergeler de hesaba katılacak. Özellikle Orta Vadeli Program (OVP) verilerinin referans alınması, enflasyonla mücadelede kararlılık mesajı olarak yorumlanıyor. Fiyat belirleme süreçlerine bürokrasinin daha etkin katılımı sağlanarak denetim mekanizması güçlendiriliyor.
Tarife Belirleme Süreci ve Onay Mekanizması
Hazırlanan sisteme göre fiyat teklifleri tabandan tavana doğru bir hiyerarşi izleyecek. İlk aşamada tarifeler, ilgili meslek odaları tarafından sahadaki veriler ışığında hazırlanacak. Odalar, hazırladıkları listeleri bağlı bulundukları birlik yönetim kurullarına sunarak onay sürecini başlatacak. Birlik yönetimleri, önlerine gelen dosyaları incelemek için 30 günlük bir yasal süreye sahip olacak. Süre zarfında birlik, tarifeyi ya onaylayacak ya da gerekçesini belirterek reddedecek. Eğer 30 gün içerisinde herhangi bir itiraz veya ret kararı çıkmazsa, tarife zımni olarak kabul edilmiş sayılacak. Onaylanan listeler, 15 gün sonra resmiyet kazanarak yürürlüğe girecek. Sürecin her aşamasında şeffaflık ilkesi gözetilerek kamuoyunun bilgilendirilmesi amaçlanıyor.
Uzlaşma Komisyonu ve İtiraz Yolları
Yerel yönetimlerin ve ilgili bakanlıkların fiyatlara müdahale yetkisi yeni yasayla daha sistematik bir hale getiriliyor. Belediyeler veya ilgili kurumlar tarafından itiraz edilen tarifelerde ise uzlaşma süreci devreye girecek. Özellikle Ticaret Bakanlığı’nın görüşüne sunulması gereken kritik ürünlerde bakanlık olumsuz görüş bildirirse, konu doğrudan komisyona havale edilecek. Oluşturulacak uzlaşma komisyonu, geniş katılımlı yapısıyla dikkat çekiyor. Komisyon; mülki idare amirinin başkanlığında toplanarak konuyu enine boyuna tartışacak. Masada ticaret il müdürlüğü, defterdarlık ve belediye temsilcileri yer alacak. Ayrıca kamu kurumları, ticaret ve sanayi odası ile esnaf ve sanatkârlar odaları birliği temsilcilerinden oluşan heyet, sektörün nabzını tutacak. Kararlar oy çokluğu ile alınarak bağlayıcı hale gelecek. Hangi kurumların komisyona katılacağı ise tarifenin konusuna ve sektörüne göre belirlenecek.
Enflasyon Hedeflemesi ve Kar Marjı
Fiyat oluşumlarında sübjektif değerlendirmelerin yerini matematiksel veriler alacak. Tarifeler değerlendirilirken maliyetler kalem kalem incelenerek gerçekçi bir tablo ortaya konulacak. Esnafın ayakta kalmasını sağlayacak makul ortalama kâr marjı da hesaplamalara dahil edilecek. En kritik nokta ise devletin resmi enflasyon projeksiyonlarının sürece entegre edilmesidir. OVP’de yer alan enflasyon tahminleri dikkate alınarak fiyat artışlarının ekonomik hedeflerle uyumlu olması sağlanacak. Böylece yereldeki ekonomik koşullara uygun, hem esnafı hem de vatandaşı koruyan bir fiyat oluşumu amaçlanacak. Komisyondan çıkan nihai karardan sonra tarife resmen yürürlüğe girecek ve uygulamaya başlanacak.
Piyasa Dengesi ve Yönetmelik
Yasa teklifinin gerekçesinde, kamuoyunda sıkça tartışılan zam haberlerinin önüne geçilmesi amacı öne çıkıyor. Fiyat artışlarına yönelik tartışmaların azaltılması ve piyasada öngörülebilirliğin sağlanması hedefleniyor. Tüketici güvenini zedeleyen ani fiyat değişimlerinin, kurulan mekanizma sayesinde frenlenmesi planlanıyor. Sistemin teknik detayları ve uygulama esasları için Ticaret Bakanlığı yetkilendirildi. Komisyon sürecine ilişkin tüm detayların ve çalışma usullerinin bakanlık tarafından çıkarılacak yönetmelikle netleştirileceği belirtildi. Düzenlemenin yasalaşmasıyla birlikte, ekmekten ulaşıma kadar pek çok alanda standart bir fiyatlama kültürü oluşturulması bekleniyor.
