Türkiye'de emeklilik sistemi genellikle uzun yıllar süren prim ödemeleri ve yaş sınırları ile özdeşleştiriliyor. Ancak sosyal güvenlik şemsiyesi altında zorunlu durumlar için geliştirilmiş farklı mekanizmalar da işliyor. Milyonlarca çalışan, çalışma gücünü kaybettiğinde ne yapacağını bilmiyor. Oysa Sosyal Güvenlik Kurumu, belirli sağlık kriterlerini taşıyanlara erken emeklilik imkanı sunuyor. SGK, sadece 1800 gün primi olanlara, yaş şartına bakmaksızın emekli maaşı bağlıyor. EYT sürecinin ardından gündeme gelen malulen emeklilik, sağlık problemleriyle mücadele edenler için hayati bir önem taşıyor. Sistemin işleyişi, belirli prosedürlerin eksiksiz yerine getirilmesine dayanıyor.
Malulen Emekliliğin Temel Kriterleri
Söz konusu hakkın elde edilebilmesi için sağlanması gereken iki ana koşul bulunuyor. İlk olarak sigortalının çalışma gücünü büyük oranda yitirmiş olması bekleniyor. Sigortalı olarak işe başladıktan sonra, herhangi bir hastalık veya kaza sonucu çalışma gücünüzün en az %60’ını kaybetmiş olmanız gerekiyor. Kayıp oranı, tam teşekküllü hastanelerden alınacak sağlık kurulu raporları ile belgeleniyor. İkinci şart ise prim ödeme gün sayısıyla ilgili. En az 10 yıllık sigortalılık süresi ve toplamda 1800 gün ödenmiş priminizin olması şart. Standart emeklilikten farklı olarak burada yaş değil, sağlık durumu belirleyici faktör oluyor.
Bakıma Muhtaçlıkta Özel İstisna
Yasa koyucu, durumu çok daha ağır olan hastalar için şartları esnetme yoluna gidiyor. Eğer kişi “Başkasının bakımına muhtaç” derecede ağır bir rahatsızlık geçirmişse, 10 yıllık sigortalılık süresi aranmaz. Sadece 1800 gün primin olması, emekli maaşının bağlanması için yeterlidir. Felç veya ileri evre kanser gibi durumlarda bürokratik süreçler hızlandırılarak vatandaşın mağduriyeti önleniyor. Böylece hastaların tedavi süreçlerinde maddi kaygı taşımaması amaçlanıyor. İstisna kapsamındaki kişiler, daha kısa sürede maaşlarına kavuşabiliyor.
Kapsama Giren Hastalık Grupları
SGK Sağlık Kurulu tarafından belirlenen maluliyet listesi, birçok farklı branşı içeriyor. Ancak başvuruların en çok kabul edildiği rahatsızlıklar belirli başlıklar altında toplanıyor. Kanser Türleri, tedavi süreci ağır olan ve çalışmaya engel teşkil eden onkolojik vakalar olarak listede yer alıyor. Nörolojik Hastalıklar grubunda Epilepsi, MS, Parkinson ve Beyin felci gibi rahatsızlıklar bulunuyor. Organ Nakilleri geçiren hastalar da (Böbrek, karaciğer, kalp, akciğer) değerlendirmeye alınıyor. Psikiyatrik Sorunlar başlığında ise tedaviye dirençli Şizofreni ve Bipolar Bozukluk hastaları hak sahibi olabiliyor. Uzuv kayıpları ve duyu organlarındaki hasarlar da maluliyet sebebi sayılabiliyor.
Başvuru ve Onay Mekanizması
Emeklilik talebinde bulunacak kişilerin izlemesi gereken resmi bir yol haritası mevcut. Başvuru işlemi, bağlı bulunulan SGK il veya ilçe müdürlüklerine verilen dilekçe ile başlıyor. Kurum yetkilileri, sigortalıyı durum tespitinin yapılması için yetkili bir devlet hastanesine veya üniversite hastanesine sevk ediyor. Hastane heyeti durumunuzu inceliyor ancak “Emekli olur” kararı vermiyor; sadece tıbbi durumu raporluyor. Hazırlanan raporlar daha sonra SGK Sağlık Kurulu tarafından inceleniyor. Kurul, %60 kayıp olduğuna kanaat getirirse emekliliğinizi onaylıyor. Süreç tamamlandığında maaş bağlama işlemi gerçekleştiriliyor. Vatandaşların hak kaybı yaşamaması adına raporlarını eksiksiz hazırlaması önem arz ediyor.
