Sosyal güvenlik sisteminde köklü değişiklikler öngören yeni yargı paketi, borçlu vatandaşların yüzünü güldürecek bir düzenlemeyi içeriyor. AK Parti tarafından hazırlanan ve Türkiye Büyük Millet Meclisi'ne sunulan tasarıda, sağlık sigortası primleriyle ilgili önemli bir af maddesi yer alıyor. Uzun süredir ödenemeyen ve birikerek vatandaşa yük olan borçlar, devletin aldığı kararla tarihe karışmaya hazırlanıyor. Hazırlanan yasa teklifinin detaylarına göre, 1 Ocak 2016’dan önceki ödenmemiş GSS primleri ile gecikme cezası ve gecikme zamları dahil tüm alacakların tahsilinden vazgeçilecek. Söz konusu hamle, hem vatandaşın üzerindeki mali baskıyı kaldıracak hem de kurumun tahsil edemediği alacak yükünden kurtulmasını sağlayacak.
Milyonları İlgilendiren Af Kapsamı
Yapılacak düzenlemenin etki analizi raporlarına göre, aftan yararlanacak kişi sayısı oldukça yüksek. Yetkililer, düzenlemeden yaklaşık 1,5 milyon kişinin yararlanmasını bekliyor. Devletin feragat ettiği alacak miktarı ise bütçe üzerinde hissedilir bir büyüklüğe sahip. Toplam 3 milyar 258 milyon liralık prim, gecikme zammı ve gecikme cezası borcunun silineceği bildirildi. Sözü edilen tutar, vatandaşların cebinde kalarak hane ekonomisine dolaylı bir katkı sağlayacak. Özellikle gelir testine girmemiş veya gelir seviyesi düşük olduğu için primlerini ödeyemeyen ve çeşitli yapılandırmalara rağmen borç yükünden kurtulamayan kişiler bu düzenlemenin kapsamına giriyor. Geçmiş yıllarda çıkarılan aflardan faydalanamayan veya taksitlerini aksatanlar için bu düzenleme son bir şans niteliği taşıyor. Borçların silinmesiyle birlikte, sağlık hizmetlerine erişimde yaşanan sıkıntıların da ortadan kalkması hedefleniyor.
Genel Sağlık Sigortası Sistemi
Sistemin işleyişi ve kapsadığı kitle, Türkiye'nin sosyal güvenlik ağının temelini oluşturuyor. Genel Sağlık Sigortası (GSS), Türkiye’de ikamet edenlerden geliri belirli seviyenin üzerinde olanlar, isteğe bağlı sigortalılar ve öğrenci-çocuk statüsündeki bazı grupları kapsıyor. Vatandaşların sağlık hizmetlerinden eşit ve adil bir şekilde yararlanmasını amaçlayan sistem, belirli kriterlere göre işliyor. Buna ek olarak, çeşitli kanunlara göre aylık alanlar, koruma altındaki çocuklar, başka bir ülkede sağlık güvencesi olmayan yabancı uyruklular ve işsizlik veya kısa çalışma ödeneği alan vatandaşlar da GSS kapsamına dahil ediliyor. Kapsayıcılığı yüksek olan bu model, toplumun büyük bir kesimini güvence altına alıyor. Ancak prim ödeme gücü olmayanlar için sistem zaman zaman borç yükü oluşturabiliyor.
Mevcut Borçlu İstatistikleri
Sosyal Güvenlik Kurumu verileri, sistemdeki borçluluk oranının boyutlarını gözler önüne seriyor. Resmi kayıtlara göre hâlihazırda GSS borcu olan kişi sayısı yaklaşık 8 milyon civarında seyrediyor. Bu rakamın detaylarına inildiğinde ise farklı bir tablo ortaya çıkıyor. Bunların 2 milyonu borçlarını kendisi ödüyor, geri kalanı ise devlet tarafından karşılanıyor. Devlet desteği alan büyük çoğunluğun dışında kalan ve ödeme gücü sınırlı olan kesim, getirilen af düzenlemesiyle rahatlayacak. Borçlu sayısının yüksekliği, yapısal bir çözümün gerekliliğini ortaya koyuyordu. Yargı paketiyle atılan adım, sorunun bir kısmını çözüme kavuşturmayı amaçlıyor. Gelecek dönemde benzer birikmelerin yaşanmaması için gelir testi süreçlerinin daha etkin işletilmesi planlanıyor. Vatandaşların e-Devlet üzerinden borç durumlarını sorgulamaları ve süreci takip etmeleri önem arz ediyor.
