Dünyada yaşamın kökenini anlamak amacıyla başlatılan “ayna yaşam” araştırmaları, bilim dünyasında ciddi bir tartışmayı beraberinde getirdi. CNN Science’ın haberine göre ABD’de bazı laboratuvarlarda biyomolekülleri ters kiraliteye sahip hücreler üretme girişimleri yürütülüyor. Ancak uzmanlar, doğal yapıya zıt bu hücrelerin kontrol dışına çıkması halinde insanlık da dahil olmak üzere tüm canlı türleri için varoluşsal bir risk oluşturabileceğini belirtiyor.
AYNA YAŞAM NE ANLAMA GELİYOR?
Doğadaki canlıların DNA ve proteinleri belirli bir el yönüne sahiptir. Bu moleküler özellik “kiralite” olarak tanımlanır. Bilim insanları şimdi bu yönü tamamen ters çevrilmiş “ayna hücreler” üretmeye çalışıyor. Böyle bir hücre, doğal moleküllerle etkileşime giremeyecek ve bağışıklık sistemi tarafından fark edilmeden varlığını sürdürebilecek. Uzmanlara göre olası bir “ayna bakteri”, insan bedenine girdiğinde bağışıklık sistemi tarafından tanınmadığı için sessizce çoğalabilir. Üstelik mevcut antibiyotikler de doğal kiraliteye göre üretildiği için bu yeni yaşam formuna karşı etkisiz kalabilir. Bu durum, kontrol edilemeyen biyolojik zincirleme bir reaksiyonun başlangıcı olabilir.
GERİ DÖNÜŞÜ OLMAYABİLİR
Bilim insanları, doğal ekosisteme yanlışlıkla sızabilecek bir ayna hücrenin, herhangi bir doğal düşmanı olmaması nedeniyle istilacı bir tür gibi hızla yayılabileceği ve geri dönüşü olmayan sonuçlara yol açabileceği konusunda uyarıyor. Geçtiğimiz yıl İngiltere’nin Manchester kentinde düzenlenen “Yapay Yaşam ve Biyogüvenlik” konferansında konu masaya yatırıldı. Uzmanlar, ilaç geliştirme amacıyla kullanılan zararsız “ayna moleküller” üzerindeki çalışmaların sürdürülebileceğini ancak “ayna hücre” veya “ayna bakteri” üretiminin kesin şekilde yasaklanması gerektiğini ifade etti.
CNN Science’ın aktardığına göre, tartışmaların ardından ABD ve Avrupa’daki birçok laboratuvar deneyleri gönüllü olarak durdurdu. 2025’in Şubat ayında yaklaşık 100 bilim insanı tarafından yayımlanan ortak bildiride, “ayna yaşam oluşturulmasının yasal olarak engellenmesi” çağrısı yapıldı.
