Son dönemde konut ilanlarında yalnızca fahiş fiyat artışları değil, aynı zamanda ayrımcı ifadeler de gündeme oturdu. Kısa süre önce bir kiralık ev ilanında yer alan “Emekliye kiralık değildir” ifadesi sebebiyle para cezası uygulanmıştı. Ancak bu olaydan sonra bile bazı ilanlarda hâlâ benzer ayrımcı söylemlere rastlanıyor. Peki, ev sahipleri ilan verirken hangi talepleri dile getirebilir, hangileri cezaya yol açar? İşte yeni düzenlemelerin detayları…
FAHİŞ ZAM VE AYRIMCILIĞA KARŞI SIKI DENETİM
İkinci el konut piyasasında dolandırıcılık, aşırı fiyat artışı ve ayrımcı ilanlara karşı yeni adımlar atılıyor. Ticaret Bakanlığı, yürürlüğe giren yasal düzenlemelerle birlikte hem denetim faaliyetlerini artırdı hem de gelen şikayetleri incelemeye başladı.
Bu kapsamda geçtiğimiz günlerde İstanbul Ümraniye’de yayımlanan bir kiralık ev ilanı gündem oldu. Söz konusu ilanda şu ifadeler yer alıyordu:
“Emekliye kiralık değildir. Emekliler aramasın. Maaşlarına haciz konulamadığı için emekli tercih etmiyoruz. Daire yalnızca devlet memuruna veya kurumsal çalışana verilecektir.”
Ticaret Bakanlığı, bu ilandaki söylemleri yönetmeliğe aykırı buldu ve ilan sahibine idari para cezası verdi. Bakanlıktan yapılan açıklamada şu ifadeler dikkat çekti:
“Tüm vatandaşlarımızın eşit koşullarda hizmet almasını, piyasada dürüst ve etik ticari faaliyetlerin sürdürülmesini önemsiyoruz. Toplum vicdanını zedeleyen her türlü ayrımcı uygulamanın önüne geçmek temel hedeflerimiz arasındadır.”
EV SAHİBİ KİRACISINI SEÇEBİLİR Mİ?
Bu olay sonrasında en çok merak edilen sorulardan biri, “Ev sahibi kiracısını seçemez mi?” oldu. Bu soruyu gayrimenkul hukuku uzmanı Avukat Ali Güvenç Kiraz yanıtladı.
Kiraz, “Ev sahipleri ilan verirken bazı şartlar koyabilir, ancak bu taleplerin yasal sınırları vardır” diyerek şu açıklamalarda bulundu: “Mülk sahibi, ilan verirken bazı belgeleri talep edebilir.
Son dönemde özellikle kiracı-ev sahibi uyuşmazlıklarının arttığı ve tahliye davalarının uzun sürdüğü bir dönemde; maaş bordrosu, Findeks raporu, adli sicil kaydı, kefil ya da tahliye taahhütnamesi gibi belgeler sıkça isteniyor.
Ev sahipleri kira gelirini güvence altına almak için bu belgeleri talep edebilir. Ancak kiracının verdiği bilgilerin üçüncü kişilerle paylaşılması suç teşkil eder.”
İLANLARDA AYRIMCILIK YASAK!
Avukat Kiraz’a göre, ilanlarda yer alan ayrımcı ifadeler idari ceza kapsamına giriyor. “Ev sahipleri veya emlak danışmanları, ilanlarında hiçbir şekilde ayrımcı ibareler kullanamaz,” diyen Kiraz, örneklerle açıkladı:
“Tıpkı yakın zamanda cezaya neden olan ‘emekliye verilmez’ ifadesi gibi, ‘yabancıya kiralanmaz’, ‘bekara ev verilmez’, ‘çok çocuklu aile aramasın’ gibi söylemler yasaktır. Bu tür ifadeler şikâyet edildiğinde ceza uygulanır.
Benzer şekilde ‘sadece memura kiralık’, ‘memur olmayan aramasın’ gibi ibareler de ayrımcılığa girer.” Ancak Kiraz, istisna durumlara da dikkat çekti: “Eğer evin yapısı ilanla doğrudan ilişkiliyse, örneğin 1+0 bir daire için ‘kalabalık aileye uygun değildir’ denmesi mümkündür. Bu durumda ifade ayrımcılık olarak sayılmaz.”
Avukat Kiraz, ayrımcılık içeren ilanlarda şikâyet merciinin Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu (TİHEK) olduğunu belirtti. “Ticaret Bakanlığı; yanıltıcı ilanlar, fahiş fiyat artışları veya yönetmeliğe aykırı uygulamalarla ilgilenir. Ancak bir ilan ayrımcılık içeriyorsa, bu durumda vatandaş şikâyetini TİHEK’e yapmalıdır.” dedi.
GEREKÇESİZ ZAM YAPANA DA CEZA
Ticaret Bakanlığı yalnızca ayrımcılıkla değil, haksız fiyat artışlarıyla da mücadele ediyor. Eğer ilanlarda yapılan zamlar genel ekonomik göstergelerle uyumsuz ve haklı bir gerekçeye dayanmıyorsa, ceza kesiliyor.
Son denetimlerde, bir gayrimenkulün 9,5 milyon TL’den ilana konulup yalnızca 18 gün içinde 13 milyon TL’ye çıkarıldığı tespit edildi. Bir başka ilanda iki haftada 1 milyon TL, başka bir ilanda ise bir haftada 1,5 milyon TL’lik artış belirlendi. Bu ilanların her biri için 150 bin TL idari para cezası kesildi. Bakanlık son dönemdeki incelemeler sonucunda 256 kişi hakkında toplam 34,9 milyon TL para cezası uyguladı.
AYRIMCI İFADELERDEN ÖRNEKLER
Cezalara rağmen ilan sitelerinde hâlâ ayrımcı ifadeler görülüyor. Bunlardan bazıları şöyle:
- “Yabancı uyrukluya ve çok çocuklu aileye verilmez.”
- “Yabancıya kiralama yapılmaz.”
- “Ev sahibinin memur şartı vardır.”
- “Bekara uygun değildir.”
- “Memur veya memur kefil olmayan kiralayamaz.”
- “Sadece kurumsal çalışan ya da memura verilir.”
