Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK), fiili hizmet süresi zammı uygulamasında kapsamı daraltan yeni bir düzenlemeye gitti. Mayıs 2025 itibarıyla yürürlüğe giren yeni uygulamayla birlikte, bazı çalışanlar için erken emeklilik yolu kapanmış oldu. Daha önce tehlikeli iş kollarında görev alan birçok kişi bu haktan yararlanabilirken, artık sadece doğrudan risk altında çalışanlara bu hak tanınacak. SGK'nın yayımladığı ve tam 98 sayfadan oluşan meslek kodu listesiyle kapsamlı bir güncelleme yapılmış oldu. Uygulamayla birlikte bazı meslek grupları yıpranma payı listesinden tamamen çıkarıldı.
Riskin Doğrudan Varlığı Esas Alındı
Yeni kriterlere göre artık sadece gerçekten riskli işleri fiilen yapan çalışanlara FHSZ uygulanacak. Örneğin, madencilik sektöründe sadece yer altında çalışanlar bu ayrıcalıktan faydalanabilecek. Daha önce riskli alanda bulunmak yeterliyken, artık fiziksel olarak o riski doğrudan yaşayan kişiler değerlendirilecek. Aşçı, bekçi, çaycı gibi destek personelleri artık yıpranma hakkı kapsamında değerlendirilmeyecek. Aynı şekilde riskli iş kollarında olup ama tehlikeyle doğrudan temas etmeyen birçok görevli de uygulama dışı kaldı.
FHSZ Nedir, Nasıl İşliyor?
Fiili hizmet süresi zammı, halk arasında yıpranma payı olarak da bilinir ve 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu kapsamında düzenlenir. Bu sistem, çalışanlara mesleki risk oranına göre ek prim günü kazandırır. Her 360 günlük çalışmaya karşılık 60 ila 90 gün arasında değişen ek prim günü verilirken, yer altı gibi çok tehlikeli alanlarda bu süre 180 güne kadar çıkabiliyor. Ancak sistemin sağladığı yaş indirimi en fazla 3 yıl ile sınırlı tutulmuştur. FHSZ’den yararlanmak isteyen bir çalışanın en az 3600 prim günü olması gerekiyor.
Kimler Artık Bu Haktan Yararlanamayacak?
Yeni listeye göre artık fiili risk taşımayan pek çok meslek FHSZ sisteminden çıkarıldı. Belediye başkanları, muhasebeciler, bar çalışanları, danışmanlar, sekreterler, çaycılar, aşçılar, bekçiler, hizmetliler, spor kulübü yöneticileri, uluslararası ticaret uzmanları ve balık toptancıları bu haktan mahrum kalacak. Kararın gerekçesi olarak ise "doğrudan fiziksel risk içermeyen görevlerde bulunmaları" gösterildi. SGK, düzenlemeyle birlikte yalnızca doğrudan tehlikeyle karşı karşıya olan çalışanlara öncelik verileceğini duyurdu. Bu değişiklik, bazı sektörlerde erken emeklilik planlarını önemli ölçüde etkileyebilir.
Sistemde Doğru Bildirim Hayati Önem Taşıyor
Artık işverenlerin SGK’ya yaptığı meslek kodu bildirimleri çok daha sıkı bir şekilde denetlenecek. Sistem, FHSZ kapsamına girmeyen bir kodla yapılan başvuruları otomatik olarak reddedecek. Örneğin yangınla doğrudan mücadele eden bir itfaiyecinin yanlışlıkla “vasıta sürücüsü” olarak gösterilmesi durumunda bu bildirim geçerli sayılmayacak. Bu yüzden kod doğruluğu, çalışanların erken emeklilik hakkı açısından kritik hale geldi. Hatalı bildirilen görevler içinse SGK, itiraz ve düzeltme imkânı da sunuyor.
