Kahramanmaraş'ın Pazarcık ve Elbistan ilçeleri merkezli meydana gelen 7,7 ve 7,6 büyüklüğündeki depremlerin ardından başlatılan imar seferberliği kararlılıkla sürdürülüyor. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı koordinesinde yürütülen süreçte, 45'inci günde atılan ilk temellerin ardından Adıyaman'da düzenlenen törenle yeni konutlar hak sahiplerine teslim edildi. Gerçekleştirilen son teslimatlarla birlikte afet bölgesinde yapımı tamamlanan toplam bağımsız bölüm sayısı 350 bin 178'e ulaştı. Bakanlık tarafından paylaşılan verilere göre, söz konusu rakamın 286 bin 708 adedini konutlar, 12 bin 189 adedini iş yerleri ve 51 bin 281 adedini ise köy evleri oluşturuyor. Bölgedeki 11 ilde kurulan 174 ayrı alandaki 3 bin 481 şantiyede görev yapan 200 bin mimar, mühendis ve işçi, projelerin belirlenen takvimde bitirilmesi için yoğun bir mesai harcıyor.
Yıl Sonu Hedefleri ve Teslimat Ayrıntıları
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın katılımıyla Adıyaman'da "Memleket aşkıyla 350 bin yuva tamam" temasıyla düzenlenen tören, bölgedeki inşa sürecinin geldiği noktayı tüm açıklığıyla gözler önüne serdi. Tören kapsamında 36 bin 884 konut, 3 bin 282 iş yeri ve 5 bin 176 köy evinden oluşan toplam 45 bin 342 bağımsız bölüm daha vatandaşların kullanımına sunuldu. Bakan Murat Kurum, sosyal medya üzerinden yaptığı açıklamada sürecin başarıyla ilerlediğini belirterek 11 ilde mutlu sona çok az kaldığını ifade etti. Bakanlığın yaptığı planlamaya göre, 2025 yılı sonuna gelindiğinde teslim edilen yapı sayısının çok daha yüksek seviyelere çıkması öngörülüyor. Hedeflenen takvime uyulması halinde yıl sonunda 358 bin 859 konutun inşası tamamen bitirilmiş olacak. Konutların yanı sıra 31 bin 307 ticari alanın da inşasının bitirilmesi hedefleniyor. Ayrıca 62 bin 817 köy evinin tamamlanmasıyla genel toplamın 452 bin 983 bağımsız bölüme ulaşması planlanıyor. Böylece asrın inşa seferberliğinde büyük bir aşama kaydedilerek afetzedelerin barınma ihtiyacı büyük ölçüde karşılanmış olacak.
Dev Şantiyeler ve Altyapı Yatırımları
Bölgenin yeniden inşası sürecinde Toplu Konut İdaresi Başkanlığı (TOKİ), Emlak Konut GYO, İLBANK ve Yapı İşleri Genel Müdürlüğü gibi kurumlar devasa projeleri eş zamanlı olarak yürütüyor. Türkiye'nin en büyük şantiyesi konumundaki Malatya Yeşilyurt ilçesi İkizce Mahallesi'nde, 5 milyon 730 bin metrekarelik alanda 27 bin 628'i konut olmak üzere toplam 28 bin 289 bağımsız bölümün yapımı tamamlanıyor. Benzer şekilde Adıyaman İndere mevkiinde 700 futbol sahası büyüklüğüne denk gelen 5 milyon metrekarelik alanda dev bir yaşam alanı yükseliyor. Burada 16 bin 467'si konut olmak üzere toplam 16 bin 822 yapı teslim edilmek için gün sayıyor. Antakya Dikmece Mahallesi'nde ise 4 milyon 952 bin metrekarelik alanda deprem bölgesinin en büyük üçüncü şantiyesi olarak 14 bin 489 konut inşa ediliyor. Yapıların yanı sıra, bölgede Türkiye'nin çevre uzunluğuna denk gelen 11 bin kilometrelik altyapı çalışmasıyla şehirlerin atık su ve içme suyu hatları yenileniyor. Hatay Defne'de İLBANK ve yerel yönetim iş birliğiyle inşa edilen 11.2 kilometre uzunluğundaki atık su tüneli projesi dikkat çekiyor. Tünel vasıtasıyla atıklar, Büyükçat mevkiindeki 180 bin metreküp kapasiteli ileri biyolojik arıtma tesisine taşınacak. Söz konusu tesisin devreye girmesiyle Hatay'ın kanalizasyon sorunu çözüme kavuşurken, Asi Nehri'ndeki kirlilik probleminin de ortadan kalkması sağlanacak.
Tarihi Dokunun İhyası ve Kırsal Dönüşüm
Şehir merkezlerinde yürütülen meydan projeleriyle kentlerin tarihi hafızası ve kültürel mirası korunarak, geçmişin izleri gelecek nesillere aktarılıyor. Hatay'ın simgesi olan Tarihi Uzun Çarşı, Atatürk Caddesi, Kemalpaşa Caddesi ve "Dünyanın ışıklandırılan ilk caddesi" Kurtuluş Caddesi eski görkemine kavuşturuluyor. Depremde yıkılan Habib-i Neccar Camii, Adıyaman Ulu Camii ve Malatya Söğütlü Camii gibi sembol ibadethaneler meydan projeleri dahilinde aslına uygun şekilde restore ediliyor. Malatya'da Bakıcılar Çarşısı, Kuyumcular Çarşısı ve Şire Pazarı yeniden ayağa kaldırılırken, Kahramanmaraş'ta Tarihi Kapalı Çarşı ve Demirciler Çarşısı'ndaki çalışmalarla afetin izleri siliniyor. Adıyaman ise Ulu Camii çevresi ve kent merkezinde yürütülen Adıyaman Meydan Projesi ile simge bir şehre dönüşüyor. Kırsal kalkınma hamlesi kapsamında, özellikle Hatay'da devasa kayaların yerinden oynadığı köylerdeki vatandaşlar için Kumlu ilçesinde Türkiye'nin ilk kırsal uydu kenti modeli hayata geçirildi. Cumhuriyet Mahallesi'nde inşa edilen 777 köy evi, Kumlu, Reyhanlı ve Antakya ilçelerindeki 21 mahallede evi yıkılan vatandaşlara tahsis edildi. Yapı İşleri Genel Müdürlüğü koordinesinde yürütülen çalışmalarla bugüne kadar bölge genelinde 51 bin 281 köy evi hak sahiplerine teslim edildi.
İllere Göre Teslimat İstatistikleri
Yürütülen çalışmaların il bazındaki dağılımı incelendiğinde Hatay'da şu ana kadar 85 bin 259 konut ve diğer yapılarla birlikte 98 bin 74 bağımsız bölümün teslim edildiği görülüyor. Hatay'da yıl sonunda teslimat sayısının 153 bin 248'e çıkması bekleniyor. Kahramanmaraş genelinde tamamlanan yapı sayısı 51 bin 875 olurken, 2025 yılı sonunda söz konusu sayının 74 bin 187 olması hedefleniyor. Malatya'da teslim edilen 68 bin 293 bağımsız bölüme ek olarak yıl sonuna kadar toplam sayının 79 bin 420'ye ulaşması planlanıyor. Adıyaman'da 29 bin 966 konut dahil toplam 38 bin 533 bağımsız bölümün inşası bitirildi. Gaziantep'te ise 24 bin 389 konut dahil toplam 29 bin 433 bağımsız bölüm vatandaşların kullanımına sunuldu. Şanlıurfa'da 12 bin 96, Diyarbakır'da 16 bin 319, Elazığ'da 12 bin 326 ve Adana'da 11 bin 381 yapının teslimi gerçekleştirildi. Osmaniye'de 9 bin 200, Kilis'te ise 2 bin 261 bağımsız bölüm hak sahipleriyle buluşturuldu. Ayrıca Bingöl'de 62 konut, Kayseri'de 64 ev, Sivas'ta 164 konut ve Tunceli'de 97 köy evinin yapımı tamamlandı.
