Haber: Atahan Gezer

Daha lüks olsun, daha çok para alayım

Bir fast food lokantasında çalışan Ercan Kale, nisan ayından beri eleman aradıklarını belirterek ”Neredeyse geçen seneden beri de paketçi arıyorum. Geliyorlar, form dolduruyorlar. Çağırıyoruz; ‘Yok gelemedim, yok işim var…’ Bu tür muhabbetler oluyor. Kimisi parasını beğenmiyor, kimisi de uygun görmüyor. Kimisi ‘çalışamam’ diyor; kimisi de ‘bana göre değil’ diyor. Herkes farklı şeyler peşinde. Daha lüks olsun, daha çok para alayım… Ya da bir iş yapmayayım… O tarz çalışmak istiyor genelde herkes…” dedi.

Pandemide insanlar tembelleşti

Şef Hasan Üner ise, şu ifadeleri kullandı;

(‘Her sektörde bununla alakalı bir sıkıntı var mı?’ sorusu üzerine) “Her sektörde var fakat gıda sektöründe biraz daha fazla… Verilen ücretlerden dolayı da biraz problemler var. Yani sıkıntı… Yaz sezonundan; yani nisan ayından beri eleman arıyoruz. Sadece biz değil; bütün lokantacılar eleman arıyor. Fakat bulamıyorlar. Neden bulamıyoruz? Pandemi döneminde insanlarımız tembelleşmiş… Tembelleşti… Yata yata ne olacak? Tembelleştik… Ondan sonra; ‘Para yok, iş yok.’ İş çok… İş çok ama çalışacak eleman yok. Herkes alışmış; çok para, az iş… Çok para, az iş yok. Çalışacaksın… Eleman alıyorum; ön kapıdan sokuyorum; arka kapıdan kaçıyor. Niye? İş çok… Ciddi söylüyorum; bu yaz bunları yaşadım ben…”

Ertesi gün eleman gelmiyor

“Bizim saatlerimiz değişiyor; 12 saat çalışıyoruz, 10 saat çalışıyoruz… Yaz sezonu bizim için 10 saattir. Bilemedin 12 saat çalışıyoruz. Ama saatine göre parasını alıyoruz, mesai parasını alıyoruz. Eleman yok… Alıyorsun; bir gün çalışıyor, ertesi gün gelmiyor… Bu yaz lokanta sektöründe herkes eleman bulamadı. ‘Ben açım, iş yok’ diyene inanmayın. İş var; çalışacak adam yok.”

‘Para yok, iş yok’ diyene inanmıyorum

“Eleman alıyorsun; komi… Komi ya? Düşünsene; garson yardımcısı, getir-götür yapıyor. 100 lira yevmiye veriyorsun. 100 lirayı beğenmiyor 16-17 yaşındaki çocuk… Yapacağın ne? Getir götür ya… Bunu yapacaksın… Okullar açılana kadar çalış? O da yok… Ben bu saatten sonra ‘para yok, iş yok’ diyene inanmıyorum. İş var; çalışacak adam gelir, çalışır.”

Kalifiye eleman yok

Ayakkabıcı Tamer Göncü ise kalifiye eleman bulamamaktan yakındı;

“Çünkü kalifiye eleman yok… Bir de haliyle yaşam şartları çok ağırlaştı; bizim verdiğimiz paralar da yetersiz kalıyor. Bununla alakalı bir sıkıntı var… Bu sıkıntı her sektörde var. Bilhassa yetişmiş eleman çok zor…”

Öğrenciler okula dönünce eleman eksikliği arttı

(‘Neden yetişmiş eleman bulunmuyor?’ sorusu üzerine) “Yaz döneminde talebeleri işe alarak işi götürmeye çalıştı esnaf… Fakat talebe de okullara döndüğü zaman eleman eksikliği daha uzun bir şekilde aranır hale geldi. Tamamen bundan dolayı…”

Asgari ücret yeterli gelmiyor

İşletmeci Hüseyin Dalyancı, asgari ücretin ve çalışma şartlarının çalışanı tatmin etmediğini öne sürdü;

“Yaklaşık bir aydan beri eleman arıyoruz ve bulmakta da zorlanıyoruz. Zorlanıyoruz derken; gelen ve şartları soran çok. Onlara bir form doldurtturuyoruz. Fakat mevcut asgari ücret ve şartlar yeterli gelmiyor maalesef…”

Hafta sonu tatil olsun, kısa mesai olsun…

(‘Neden çalışmak istemiyorlar?’ sorusu üzerine) “Muhtemelen daha iyi şartlar aranıyor. İşte; ‘Cumartesi-pazar tatil olsun, mesai saatleri kısa olsun…’ Muhtemelen o yani… Benim başka öngördüğüm bir şey yok. Daha rahat bir şeyler tercih ediliyor. Eleman konusunda her sektörde sıkıntı var benim bildiğim kadarıyla… Sanayide de bugün eksiklik var; bizim perakende sektöründe satış elemanı olarak da açık var.”

Ellerinde en iyi Samsung, iPhone var

(‘Sizce gençler iş mi beğenmiyor?’ sorusu üzerine) “Aynen öyle… Ailede herhalde refah seviyeleri yüksek gibi geliyor. Yani; anne çalışıyor, baba çalışıyor… Muhtemelen onların yaşam tarzı yeterli geliyor. Anne-baba da gençleri doyuruyor gibi geliyor. Yani bugün gelen her arkadaşın elinde bir iPhone, normal Samsung’un en üst kalite telefonları mevcut. Yani iş beğenmeme var.”

VATANDAŞ TEPKİLİ: 12 SAATE ASGARİ ÜCRET, ULAŞIM KARŞILANMIYOR, SİGORTA YOK…

Esnafın sözlerine vatandaşlardan da tepki gecikmedi. Vatandaşlar, esnafa şu sözlerle tepki gösterdi;

Ulaşımı bile karşılamıyorlar

Ali isimli vatandaş, esnafların ulaşım ücretlerini karşılamadığını öne sürerek “Sabah 8 akşam 8 yol parası cepten. İzin aldığın zaman maaştan kesiliyor. Çoğu da sigorta yapmıyor. Öğlen yemek veriyor; akşamüstü açlık hissi oluşuyor, cebinden yiyorsun. Sözde verdiği asgari ücret… Ay sonu bir bakıyorsun; aldığın para 1000 lira bile yok” dedi.

12 saat çalışıp asgari ücret alırsan iş var

Mustafa isimli bir başka vatandaş ise esnafların elemanlarını günde 12 saat ve asgari ücret üzerinden çalıştırdıklarını; buna rağmen sigorta dahi yapmadıklarını iddia etti;

“İş var canım; iş yok diyen haksızlık eder... 12 saat çalışıp asgari ücret alırsan; İŞKUR’dan İEP, sadece sağlık sigortası ile çalışırsan; izinsiz çalışırsan her yerde iş var... Ama hakkını savunmaya kalkarsan olmaz... Utanmadan birde demez mi; ‘10 saat 12 saat’ diye… Verdiğin parayı neden söylemiyorsun? ‘Şu an sigorta yapmıyoruz, izin şuan vermiyoruz’ niye demiyorsun? Bırakın bu işleri… Devletin belirlemiş olduğu kanunlar var. Haftalık 45 saat üzerinden ve haftalık izin dahil, günlük 7 buçuk saat üzerinden asgari ücret altında ve sigortasız personel çalıştıramazsınız. İnsanların hakkını gasp etmeyin. Bir de Müslümanız diye geçinirsiniz.”

Kalifiye elemanlara asgari ücret veriyorlar

Başka bir vatandaş ise esnafların asgari ücretle çalışacak kalifiye eleman aradıklarını söyledi;

“Kalifiye elemana bile asgari ücret vermeye çalışıyorlar. Yazık, ne hale geldi güzelim ülke… Hala birileri çıkıp ‘Türkiye çok zengin’ diyebiliyor. Çünkü milletin gözü yükseklerde… Aşağıya hiç bakmıyorlar…”