AKBAŞ ORTA ASYA’DAN GELDİ

“1976 Eskişehir/Sivrihisar doğumluyum. Akbaş Çoban Köpekleri Koruma Derneği Başkanıyım. Türk çoban köpekleri olan Akbaş ırkı, Anadolu’ya Orta Asya’dan gelmiştir. Anadolu’ya göçler sırasında koyun sürüleri ile birlikte koruma amacı ile getirilmişlerdir. Yaygın olarak Eskişehir, Sivrihisar, Haymana ve Polatlı civarlarında yetiştirilmektedirler.”

İKİ VARYASYONU VAR

“Akbaş çoban köpeklerinin kısa ve uzun tüylü olmak üzere iki varyasyonu vardır. Uzun tüylü olanları genelde soğuk bölgelerde tercih edilmektedir. Kısa tüylüler ise sıcak bölgelerde kullanılmaktadır. Akbaş çoban köpeklerinin dişilerinin yükseklikleri 50-60 santim arasında değişmektedir. 45-50 kilogram civarlarındadırlar. Erkeklerinde ise 90 santime kadar ulaşanlar var. 70-80 kilograma ulaşan erkek Akbaşlarımız var.”

ATLETİK YAPILI

“Atletik yapılıdırlar. Göğüs geniş, karın içe çekiktir. Oldukça sportmen görünürler. Hızlı koşabilirler. Beyaz kürkle kaplıdırlar. Burunları siyah veya kahverengi olabilir. Siyah olanları daha makbul sayılmaktadır. Gözlerinin etrafı güneşe karşı korunması amacıyla sürme çekilmiş şekildedir. Başkaca herhangi bir renk değişikliği yoktur. Tamamı beyazdır. Sadece kuyruk sokumundan baş kısmına kadar olan bölgede balköpüğü şeklinde bir sarılık olabilir. Bu sarılık Akbaş olmadığı anlamına gelmez.”

KAMUFLE OLABİLİYOR

“Bu köpeklerin özellikle sürü korumada direkt hedef olmamalarını sağlayan beyaz olmalarıdır. Örneğin Merinos Koyunu beyaz bir ırktır. Kangal’da bulunan koyun ırkları ise kahverengi koyun ırkıdır. Kangallar kahverengi, Akbaşlar beyazdır. Bunlar da koyunlar içerisinde kamufle olmalarını sağlar. Bu sayede direkt saldırganlara karşı hedef olmaktan çıkarlar.”

SAHİBİNİ ÖLÜMÜNE KORUR

“Sahibini kesinlikle ölümü göze alarak korur. Yılan saldırılarına karşı çobanı kurtaran Akbaş çoban köpeğini biliyoruz. Kurdun ağzından kuzuyu alan Akbaş çoban köpeğimizi biliyoruz. Başka bir sürüden dahi koyun gelse o koyunu uzaklaştırdığını bizzat çobanlar iletmekte bizlere…”

ESKİŞEHİR’DE 500 CİVARI AKBAŞ VAR

“Eskişehir civarında Akbaş sayısı 400-500 civarındadır. Akbaş sadece sürü bekçi köpeği olarak kullanılmakta; yüksekliği nedeniyle fabrikalarda veya ev bekçiliğinde de kullanılmakta. Fakat kesinlikle dar alanlarda veya ev içerisinde kullanılabilecek bir köpek değildir.”

NE KADAR İYİ OLDUĞUNDAN BAHSEDİYORLAR

“Eskişehir’de kültür varlıklarımız içerisinde Akbaş ırkı önemli bir yer almaktadır. Özellikle Akbaş kullanan çobanlarımız, üstün özelliklerinden ve ne kadar iyi olduklarından bahsederler. Ancak araştırmamızda ‘Köpeğinizi korudunuz, yavru elde ettiniz mi?’ diye sorduğumuzda ‘Hayır, elde etmedik’ şeklinde cevaplarla karşılaşıyoruz. Bu da tabi ki Akbaş ırkının azalmasına ve dejenere olmasına sebep olmuştur.”

AKBAŞLAR GEÇ KALDI

“Son zamanlarda, özellikle ülkemizde Akbaşa yoğun bir talep oluştu. Bunun sebebi Akbaş’ın değerinin geç anlaşılması… Kangal hakkındaki çalışmaların bizden 20-30 yıl önce başlatılıp, koruma altına alınıp yaygınlaştırılması, tanıtımının yapılması sebebiyle Akbaşlar biraz geç kalmış durumda… Fakat hiçbir şey için geç değildir.”

GELECEK NESİLLERE AKTARMALIYIZ

“Birleşmiş Milletlere sunulan proje kapsamında; tanıtımlarının yapılıp yaygınlaştırılması ve projenin gerçekleştirilmesi ülkenin genelinde yaygınlaştırılmasını daha da kolaylaştırmıştır. Sekiz hayvanla başladığımız Akbaş Koruma Projemiz şu anda 80 damızlık hayvana ulaşmıştır. Ayrıca diğer civar bölgelere de 200 adet Akbaş teslim edilmiştir. Akbaş çoban köpeği Eskişehir’in önemli bir değeri ve kültürel bir varlığıdır. Bu önemli değerimizi ve kültürel varlığımızı gelecek nesillerimize de aktarmamız gerekmektedir.”

Ulutürk, Akbaş çoban köpeğinin tarihçesini ve hakkında yapılan çalışmaları Eskişehir Büyükşehir Belediyesi Youtube kanalında Kent Belleği Müzesi serisinde anlattı.